ÜÇÜNCÜ KITA

Gönüldedir aşk muhabbet

“Ahir zamanda İslâm’ın ismi, Müslümanın resmi kalacaktır” buyrulmaktadır. “Her şeyin (insan dâhil) sunileştiği şu zamanlarda acaba aşk da mı sunileşti?” sorusunu sormadan geçemedik. Yaşadığımız çevrede birçok kişinin sevgi ve aşk cümlelerini kolayca kullandıkları görülmektedir. İnsanların aleni birbirlerine “aşkım, sevgilim vs.” dediklerine şahit olmuşsunuzdur. Sevgi ve aşk cümlelerinin ağırlıklarının kalmadığı, kimi zaman nefsani arzu ve heves duygularına verilen isim olduğu görülmektedir. Peki, aşk nedir o zaman?

Bir dergide gözüme ilişmişti, aşk tarif ediliyordu. Eğer ilgi duyduğunuz kişinin ne yaptığını merak ediyor, yaşadıklarınız sık sık hatırınıza geliyorsa o zaman siz âşıksınız deniliyordu. Piyasa dergilerinin tarifi bu. Yalan da olsa bir hakikatten neşet ettiğini düşünmekteyiz.

Hâcegân büyükleri, “aşktan bahseden onun yalancısıdır” buyurarak dile getirilen aşk cümlelerinin aslında aşkın hakikatini, izah edemeyeceğini ifade etmektedirler. Yine “aşk yaşanır, anlatılmaz” sözü de aynı hakikate vurgu yapmaktadır. Buradan hareketle bizim de aşk zannettiğimiz duyguların izaha gelen yönlerinin aslında aşk olmadığı bilinci ile gerçek aşkı yaşamış kâmil insanların hallerine bakarak aşkın kendisini değil de aşk sebebiyle yaşanılan ve izaha gelen hallerden bahsetmeye çalışacağımız bir durumla karşı karşıya olduğumuzu belirtmekte yarar vardır.

Piyasa dergisinde yer alan aşk tarifine tekrar dönersek, “ilgi duyduğunuz kişiyle yaşadıklarınızın hatıra gelmesinden” bahsedilmekteydi. Bu bir hakikate işaret etmektedir. Zira aşkta bir yaşanmışlık vardır. İki sevgili arasında yaşanan aşkta, arada yaşanan ilişki sebebiyle neşet etmiştir aşk.

Bir irfan meclisinde “aşk hali” tarif edilmeye çalışılıyordu. Mesele çok soyut olduğu için teşbihle anlatılıyordu. Deniliyordu ki; evlilik öncesinde, bir erkek ile bir bayan yolda karşılaşsalar, birbirlerini görseler ve geçseler; bu iki kişi bir müddet sonra tekrar karşılaşsa ve birbirlerine daha önceki karşılaşma sebebiyle ilgi duysalar, daha sonra tekrar karşılaşmak isteseler burada “ilgi” boyutuna ulaşmış bir hal vardır. Bir zaman sonra tekrar karşılaşsalar ve konuşsalar birbirlerini tanımaya başlasalar ayrıldıktan sonra bu tanışıklığın devamını isteseler, burada ilgi boyutunu aşan bir duygudan yani “sevgi”den bahsedilir. Birbirlerini tanımış, sevmiş, beraber yaşamaya karar vermiş, artık onsuz bir hayat düşünemiyorum aşamasında “tutku” hali başlamış denilmektedir. Ve duygularının en nihayetinde “aşk”ın oluşacağı izah edilmişti.

Aşk için öncelikle iki kişi olması gereklidir. Ve o iki kişi arasında yukarda izah edilen aşamaların sağlıklı (hastalıksız) geçirilmesi lazım ki aşktan bahsedilsin. Şimdi Allah’ımı, (cc) Peygamberimi ﷺ seviyorum diyen bizler hangi yaşadıklarımızı anlatıyoruz?

Hâcegânın büyüklerinden Abdulhakim Hüseyni (ks), lisanlarıyla bir sefer olsun sevgili Peygamberimizin “Muhammed ﷺ” ismi şeriflerini söyleyememişlerdir. Peygamberimizden ﷺ bahsederken daha ziyade sıfatlarını kullanmışlardır. Bunun birçok sebebi vardır. Dilleriyle “O’nun ﷺ isminden bahsedip de kirletmeyeyim, O’nun yalancısı olmayayım” diye. Elhamdülillah Efendimizin ﷺ yalancısı olmamışlar, Efendimizin ﷺ manevi mirasını sırtlanarak efendimiz olmuşlardır.

Hakikat pirleri, nefsi kömüre, ibadetleri ise temiz suya benzetmişlerdir. Bu nefs denen kömür ne kadar suyla yıkanırsa yıkansın, ondan su ile birlikte bir siyahlık akar. Bu siyahlık bitmez, işte kişi ne kadar zikir ederse etsin, ne kadar ibadet ve taatle meşgul olursa olsun, ondan bir günah kiri dökülür ama nefs denen kömürün mahiyeti değişmez. Onun mahiyetini değiştirmek için kömürü kor ateşin içine atıp, yanıp kül olmasını sağlamak lazım. İşte nefs denen şeyin, insanı kâmilin aşk ocağına atıp yanmasını sağlamakla ancak mahiyeti değişir. Hâcegân büyükleri, Efendimizin ﷺ aşk ocağına nefslerini atarak kor ateş olmuşlardır. Nasıl ki ateşe atılan odun yanarak kor halini alınca kendisine teşbihen ateş denilmiş ise Efendimizle ﷺ aşkı yaşamış kişiler, aradaki yaşanmışlık sebebiyle ahlakı ile ahlaklanarak sanki O ﷺ olmuşlardır.

Aşk adına yaşanmışlığın veya yaşanacak şeylerin mekânı gönüldür. Kalp ile gönül kavramları aynı manada kullanılmakla birlikte aralarında fark olduğunu, gönlün tek, kalbin ise insanların adedince olduğunu, Hakkın mekânının gönül olduğunu ve oradan kalplere nazar ettiğini, kimi kalplerin gönlü tam yansıttığını, kimi kalplerin gönülden bî-haber olduğunu belirtmiştik. İşte heva ve hevesinin esiri olmuş kalbin aşka bakışı elbette cinsellik boyutunu aşamayacaktır. Ancak kalp aynasını gönle tam çevirmiş insanı kâmiller aşkın hakikatini yaşarlar. Zira gönülde âlemlerin Rabbi meskûndur. İnsan, Cenâb-ı Hak ile bu dünyaya gelmeden önce tanışmıştır. O’nunla yaşanmışlığı ve konuşmuşluğu vardır. Ruhlar âleminde insanla Cenâb-ı Hak arasında yaşanan ve ayet-i kerimede beyan buyrulan “ben sizin Rabbiniz değil miyim?’ hitabına insanın “kalu bela” cevabı vardır Yine hadisi şeriflerde zikredilen yaşanmışlıklar vardır. Kalbi ile gönlü birlemiş insan bu yaşanmışları hatırlar, Cenâb-ı Hakkın güzelliklerinin mübtelası olur. O’nsuz bir hayat düşünemez. Piyasa dergisinin tarifine göre “Hakka âşık olmuş” olur.

Hâcegân pirleri, insanın müziğe ilgisini açıklarken ne kadar ince düşünmüşlerdir. Cenâb-ı Hakkın “ben sizin Rabbiniz değil miyim?” hitabını işiten insanın, bu güzel sesi unutamaması sebebiyle bu dünyada her güzel ses duyduğunda “Acaba o ses mi?” diye kulak kabartıp dinlemesi, müziğe ilgi duyması, buradan kaynaklıdır buyrulmuştur.

Gerçek aşk; Cenab-ı Hakk ile Efendimiz ﷺ arasında yaşanmıştır. Efendimize ﷺ, “Ya Habibi” şeklinde yer alan hitapları bu hakikate mebnidir.

“Ey Habibim” yani “Sevgilim” deyişi…[1]

Kur’an-ı Kerim, Allah’ın (cc) Peygamberimize ﷺ ve onun şahsı manevisinde bütün insanlığa gönderdiği bir nevi aşk nağmeleridir. O yüzden Kur’an güzel nağmelerle okunmaya çalışılır.

Tüm insanlık da bu aşktan doğmuştur. Allah (cc) insanı öyle sevmiştir ki Kur’an’ı mübinde insandan bahsederken “i’yalim“, “halifem” yani “yeryüzündeki temsilcim” şeklindeki ifadeleri kullanmıştır[2].

İnsan iki veçheli bir varlıktır. “Ruh” ve “Nefs” hamuruyla yoğrulmuştur. Ruh, Cenab-ı Hakkın bizzat Zâtından kaynaklı mevhibey-i İlâhidir. Ayeti kerimede zikredilen “ve nefahtü fihi min ruhi”[3] “insanlara ruhumdan üfledim” ifadesi bunun delilidir.

Aşk, “Kalb” mekânında bulunan ruh ile gönülde tenezzülen İskân buyuran Cenab-ı Hak arasında cereyan eden bir olaydır. Aslında Hakkın (cc) kendinden kendine gerçekleşen birleşme çabasıdır. Teşbihle izah edilirse; insanda yer alan Allah’a (cc) ait ruh denilen bir parça ile o parçanın aslı arasında, birbirleriyle eskiye dayalı beraberlikleri nedeniyle, birbirlerine kavuşma isteği ile şekillenmiş halin adına aşk denmektedir.

Aslında ortada ikilik değil yalnızca O vardır. O’nun aşkı…

……..

Hak Olmazsa sever mi kalp, görür mü göz,
Gördüğün değildir O, değildir gayri O,
Kalp mi desem göz mü desem onu sen çöz.
Seven O, Gören O, O, O.

Bütün canlı ona dövünür lâkin bilinmez,
Yapılan her şey onu yüceltir yapan bilmez.
Biliyorum ve ifşa ediyorum sen O’ sun diyen olmaz,
Diyen O, Dedirten O, O, O.

……….

Hâcegân uluları, ‘sevgi tektir’ buyurarak sevgi adına ne yaşanmışsa onun, Cenâb-ı Hak (cc) ile bir bağını kurmuşlardır. İnsanın karşı cinsten biriyle yaşadığı aşk ile Allah (cc) arasında yaşadığı aşk arasında hissetme ağırlığı açısından fark yoktur. Hatta insanın bir hayvana beslediği sevgide bile “Sevginin mahiyeti bakımından” Cenâb-ı Hakka duyulan sevgi arasında fark yoktur buyurulmuştur.

Geçmiş dönemlerde Hâcegân yoluna girmeye hazırlanan insanlara ‘Bir şeyi sevdin mi?” sorusu yöneltilirmiş. Yani bir çiçeği, bir bitkiyi, bir kuşu, bir insanı sevdin mi? Rivayet edilir ki kişinin birisi bu sorulara olumsuz yanıt verince, ‘Kardeşim bir merkebi bile sevmedin mi?” sorusu yöneltilmiş, yine hayır cevabı gelince, sevmeyi bilmeyen bizim yolumuzdan istifade edemez buyrularak kişinin bu yüce yola kabul edilmediği ifade edilmiştir.

“Sevgi şeker gibidir” buyurmuşlardır büyüklerimiz. Onu neye atarsan onu tatlandırır. Şekeri ne kadar parçalarsanız parçalayın yine onun adı şekerdir. İşte imkân âleminde adına ne denirse densin, kiminle neyle yaşanırsa yaşansın, sevgi şekerinin bir parçasıdır, aşk hakikatinin bir parçasıdır. Başka suretlerde de gözükse -lâ teşbih- o şeyin içindeki Hakkın kendisidir. Bu âlemde sevmeye ve sevilmeye layık tek şey Cenâb-ı Hakkın kendisidir. Mecnunun Leyla’da gördüğünün Leyla’nın eti kemiği olmadığı malumdur.

Cizre’de yaşamış Molla Cezeri adlı büyük bir zatın meşhur bir gazeli vardır. “Cezeri Divanı” olarak da bilinir. Molla Cezeri genç bir medrese öğrencisi iken hocaları tüm talebeleri kıra götürmüşler. Molla Cezeri hasta olduğu için medresede kalmıştır. O yörenin ağası, ailesi ve çocuklarıyla bu medreseyi ziyarete gider. Medrese boş olduğu için tereddütsüz ağanın ziyaretine izin verilir. Molla Cezeri’nin içerde olduğu fark edilmez. Durumu fark eden Cezeri medresenin bir köşesinde yer alan hasıra kendisini sararak gizler. Hasırın deliklerinin arasından ağanın kızını görür ve âşık olur. Bu aşk üzerine Molla Cezeri hiç susmaz. Öyle rivayet edilir ki Molla Cezeri sırtını bir kayaya dayayıp gazel söylerken köydeki kadınların o kaya üzerindeki hararet ile ekmek pişirdikleri görülmüştür. Bu sevgi Hakkın, hoşuna gitmiş ve kendisine büyük kapıların açılmasına vesile olmuştur. O günden bugüne, Molla Cezeri’nin divanları ve kasideleri halen söylenmektedir. Cezeri kasidelerinde ağanın kızının esmer oluşu nedeniyle, Cenabı Hakka karşı, “esmeri esmeri..” şeklinde hitapları vardır. Teşbihen Allah’a duyduğu sevgiyi böyle dile getirmiştir. Ancak zamanın Cizre emirinin bu zatı “Allaha (cc) karşı böyle sözler söyledi diye” hapsettirdiği ve “deli” diye Diyarbakır’a sürgüne gönderdiği bilinmektedir. O sürgün günlerinde Cizre’ye bir damla yağmurun yağmadığı, Cizre emirinin büyük pişmanlık duyarak molla Cezeriyi getirttidiği, böylelikle yağmurun yağdığı rivayet edilmiştir.

Cenâb-ı Hak bizleri bu aşk delilerine bağışlasın.

……..

Aşkın Delisi

Sana gelmeye cesaret edemiyorum,
Dayanamıyor bu küçük kalbim,
Aşkın şiddetine,
Aklım gidiyor benden,
Aslında istediğimde bu sanki,
Sana gelmek ve o demde kalmak,
Şimdi çok iyi anlıyorum deli olmayı,
Vardıkları yerden dönmeyip o demde yaşayan deliler,
Ne güzeller yırtık üst baş Dünyaya dair hiçbir kaygı yok,
Yeter ki akıllı geçinen insanlar kendilerine değmesin,
Sıyrılmışlar tüm bağlarından hep o demdeler.
Son yaşadıkları anda.

Sana varmak ve hep o demde deli olmak,
O demde bu ruhu teslim etmek,
Tüm bağlardan kurtularak,
Ve Aşkın delisi olarak…

                       

[1] Bir hadisi şerifte Efendimiz ﷺ şöyle buyurmuştur: “İbrahim halilulah, Allah’ın dostu; Musa, safiyullah, Allah’ın seçkin kulu; ben ise Allah’ın bana bir ihsanı ve bir ikramı olarak habibullahım, Allah’ın sevgilisiyim (sevgili kuluyum).” Hadis metni için bkz: Darimî, Mukaddime, 8; Tirmizî, Menakıb, 1.

[2] En’am Suresi, 165. Ayet; Bakara Suresi 30. Ayet.

[3] Hicr Suresi ,29. Ayet

Gönüldedir Sırrı Yezdan

Yezdan’ın yani Hakkın sırrı, şifreleri gönüldedir. Sır; varlığı veya bazı yönleri açığa vurulmak istenmeyen, gizli kalan, gizli tutulan şey[1] demektir. Gönülde Cenabı Hakkın tenezzülen iskânıyla beraber belli kullarına has, herkesle paylaşmadığı, bir sırrın varlığı söz konusudur. Gönülde yer alan ve herkesle paylaşılmayan sır ne olabilir ki acaba?

Hadisi Şerifte Cenâb-ı Hak “ben bir gizli hazineydim bilinmekliğimi istedim ve insan denen şerefli mahlûku yarattım”[2] buyruğu hepimizin malumudur. Öyleyse gönülde bir sırrın varlığı, gerçekliği yanında Allah’u Teâlâ’nın bu sırrı insanla paylaşma isteği açıktır. Zira insanla birçok sıfatının paylaşımını müşahede etmekteyiz. Allah’u Teâlâ “Basîr”dir. Yani her şeyi görendir. İnsanda basardır. Yani belli ölçüler çerçevesinde görme duyusu vardır. Aynı şekilde Hakkın “Semî’” sıfatının yansıması olarak insan da işiten, “Alîm” (bilici) sıfatının yansıması olarak insan da bilendir. Örnekleri çoğaltmak mümkündür. Buradan da anlaşılmaktadır ki; Allah’ın (cc) insana bir tenezzülü ve iştiyakı vardır.

Peygamber Efendimizin ﷺ  kalbi, risaletinden evvel üç defa Cenâb-ı Hak tarafından temizlendiğini hadisi şerifler işaret etmektedir. Hakkın kudret eliyle temizlenen kalbin Hakka ayna olduğu şüphesizdir. O kalpten Haktan maada bir şey gözükmez. Böyle bir kalp ile gönül arasında ikilik olmaz. Tevhide ulaşan kalp artık gönülde ne varsa onu görür ve onu yansıtır. Böyle bir kalp sahibi için mahremiyet olmaz. Böyle bir kalp sahibi için gönüle düşen sırlar malum olur. Bu durum sırrın varlığına halel getirmez. Din büyüklerimiz Cenâb-ı Hakkın vahdaniyetinin sayısal teklik olmadığına işaret buyurarak bir hakikati dile getirmişlerdir. İşte mahremine açık, namahreme gizli olan böyle bir sır vardır gönülde.

Efendimizin ﷺ manevi mirasına sahip, kalpleri bizatihi kendisi tarafından işaret edilen usullerle temizlenmiş her kalp sahibi bu sırra mahremdir. Nesilden nesile aktarılarak gelen bu sırra Hâcegân büyükleri “maiyet sırrı” demişlerdir. Maiyet sırrı: Cenabı Hakla birlikte yaşama sanatıdır. O’nunla birliktelikte hep kazanım vardır. Bu sırra mazhariyet neseben değildir. Sebebendir. Yani babadan oğula geçmeden ziyade kalp temizliğini yapabilmiş, Hakka sevgili olabilmiş bu sırrı taşımaya layık kişilerdir.

Türkçemizde sır taşımak diye bir kavram mevcuttur. İşte gönülde yer alan bu sır Peygamber ﷺ ve onun kâmil varisleri tarafından taşınmaktadır. Gönülde yer alan bu sırra eşik, işte bugünün yaşayan canlı insanı kâmilleridir. Bu sırra kapı ise insanı kâmilin gönlüdür.

……

Sır, gizlilik içindeki açıklık,
Gizli olma, yoksa olmaz sırdan aralık,
Perde, gururun gizliliğindir bırak artık,
Başka yerde arama sende bul.

……

Gel Gönüle Gir Gönüle

Hadisi Şerifte kalplerin dört sınıf olduğu belirtilmektedir[3]. Birincisi; tertemiz hakikate ayna olan kalp ki, müminin kalbidir. İkincisi; simsiyah bir kalptir ki bu da kâfirin kalbidir. Üçüncüsü; nifak üzere olan kalp ki, münafığın kalbidir. Sonuncusu ise tereddüdü yaşayan kalp ki, orada hem imanın hem de nifakın bulunduğu belirtilmektedir. Osman Bedruddin Erzurimi hazretleri (ks) “insan bu dört sınıf kalpten hangisine sahip olduğunu kendisi tespit etmeli ona göre tedbirini almalıdır” buyurmaktadır.

İnsanın zahiren bir kalp hastalığı olsa kardiyoloji (kalp) uzmanına gider, bunun sebebi gayet açıktır. Bu iş kalp mütehassısının işidir. Bir pratisyen hekim kalple ilgili hastalıklarla tedaviye cesaret edemez, o, sınırını bilir. Uzmanına yönlendirir. Kalp uzmanı önce kalbin röntgenini çeker, eforlu eforsuz kalp testleri yapar, damarlara bakar, tıkanıklık var mı diye, kimi kalpler vardır ki basit bir ilaç tedavisi ile iyileşebilir. Kimi kalpler de vardır ki cerrahi müdahaleyi gerektirir. Cerrahi müdahale olabilecek kalplerde tek uzman bu işe zor karar verir. Bir uzman heyet kararı gerekir. Manevi kalp temizliğinde de aynı usuller geçerlidir. Hakka talip olan ve bu sırra mazhariyete namzet kişi önce kalp temizliği yapmalıdır. Bunun içinde önce manevi kalbini bir uzman manevi tabibe götürerek son durumunun röntgenini çektirmesi gerektirmektedir. Hakka perde olan ne tür hastalıklarının olduğunu tespit ettirmelidir.

Efendimizin ﷺ bir adı da “Tabibel Kulub” dür. Yani kalplerin doktoru manasındadır. Kendisine kalplerin doktoru denilmesinin bir sebebi vardır. Doktor sıfatı niçin bir insana verilir ki? Tabîki hastaların, hastalıkların varlığına işarettir. Efendimize ﷺ insanlara şifa dağıtsın diye doktor ünvanı verilmiştir. Daha öz bir cümle ile “hasta kalpleri iyileştirsin” diye kalplerin tabibi denilmiştir.

Hâcegânın büyüklerinden birisine bir gün İsa aleyhissamın ölüleri diriltme meselesi sorulduğunda, cevaben; “İsa aleyhisselamın yaptığı, bu günün evliyasının yaptığı karşısında ne ki, biz bugün bırakın ölüleri diriltmeyi ölü kalpleri diriltiyoruz” buyurmuşlardır.

Rivayet olunur ki, İslamın ilk yıllarında Medine’de doktor bulunmazmış. Bu durumu bilen gayri müslim bir doktor Medine’ye gelerek yerleşmiş, bugünün tabiri ile Medine’ye muayenehane açmış, aradan altı ay gibi bir süre geçmesine rağmen hiçbir kişi hasta olarak muayenehaneye gelmemiş. Bu durum gayrimüslim doktorun dikkatini çeker ve Müslümanları incelemeye başlar. Az yiyen, az uyuyan ve insanların mutlu olduğu, bu günün tabiri ile hiçbir stresin olmadığı o günde, Efendimizin ﷺ sohbetinde ifade edilen hayat tarzı ile insanlar manen hastalanmadıkları gibi zahirende hastalanmamaktadır. Bu doktor zat Efendimize ﷺ  gelir ve bu durumu merak ederek sorar. Efendimiz ﷺ, müminin yirmi dört saatini nasıl yaşadığını anlatır. Sabah erken uyanıldığını, hemen ellerin, yüzlerin, ayakların ve vücudun belli bölgelerinin yıkanarak abdest alındığını, sonra namaz denen bedeni hareketlerle Allah’a ibadet edildiğini, bu durumun gün içerisinde beş defa tekrar edildiğini, müminin az yemek yiyerek, az uyuduğunu, helal lokma yediğini, her şeyden önemlisi hayrın ve şerrin Allah’tan (cc) geldiğine iman edildiğini ve o zamanki yaşantılarını anlatarak, yüce yaratıcının bir lütfu olarak müminlerin hem madden hem de manen az hastalandıklarını anlatır. Bunun üzerine gayri müslim tabip Müslüman olur. Şimdi bu zamanın Müslümanının yirmi dört saatine bir bakalım. Az yeme, az uyuma, helal lokma ve İslamın emirlerine uyma yasaklardan kaçınma, Allaha (cc) iman ve teslimiyet, hayatımızın neresinde, her şeyimiz sun’ilermiş, ahir zamanda maddi hastalıklar artmış da manevi hastalıklar artmamış mıdır?

İnsan önce hastalıklarının farkına varmalı ve tedaviden korkmamalıdır. Bazı kişiler vardır doktordan, hastaneden korkarlar. Ölürsek ölelim gitmem diyen güruh. Bizler öyle olmayalım. Nefs, insana sen hasta değilsin, senden iyisi var mı? Senin hiçbir manevi hastalığın yok der. Hasta olduğunuzun idrakine varırsınız, nefs ve yandaşları yine sizi korkutur. Ölürsek ölelim manevi hastaneye gitme, manevi doktor senin çok canını acıtacak. İmanın gayreti ile kişi manevi hastaneye gelmeli, manevi doktora muayene olmalı, kalp grafisi çektirmelidir. İşte bu manevi hastane, Efendimizin ﷺ manevi mirasına sahip insanı kâmillerin gönlüdür. Bu sebeple şiirde insanlar gönle davet ile bu manevi hastaneye davet edilmektedir. Bu hastanenin sahibi “Şafi” ismi hürmetiyle Cenâb-ı Hakkın bizzat kendisidir. Hastanenin başhekimi, Tabibel kulub, yani kalplerin doktoru, kalp uzmanı, Efendimiz ﷺ dir. Bu hastanede her branş hastalıklara bakan uzman hekimler vardır elhamdülillah.

…..

Gönüller özünü gözler,  özünse gönülleri,
Niçinse bilinmez bu devri hal devri âlem,
Cesaretim mi yok ne, utanır sahiplenemem,
Halik O, Hüda O, O, O.

Bir an terketse varlığı yokluk,
Yokluk, değil terki hüda ol ki terki nas,
Hüdayı bulmaktır, terki terk içinde nas,
Varlık O, yokluk O, O, O.

……

İKİNCİ KITA

Gönüldedir Bahri Umman

Bahri umman; umman denizi yani okyanus gönüldedir. Okyanus; denizlerin birleştiği daha büyük su kitlesidir. İrfan denizinden de büyük su parçası. Cebrail (as), Efendimize ﷺ “oku” emrini ilettiğinde Efendimiz ﷺ “ne okuyayım ben okuma bilmem ki” buyurdu. Bunun üzerine Efendimize ﷺ gönül kitabı işaret edildi. Kalp aynasına yansıyan gönül kitabını oku buyruldu. Efendimizin ﷺ kalbine inzal olan ayetleri Efendimiz ﷺ unutmamak için dilini hareket ettirerek tekrar etmekte iken Cenâb-ı Hak “la tuharrik lisaneke”[4] emri ilahisi ile “sen unutacağım diye meraklanma ey habibim senin kalbine onu biz koyduk onu da muhafaza edecek biziz” buyurdu.

Ayeti kerimeden de anlaşılacağı üzere gönül denen yer; uçsuz bucaksız ilmin, irfanın bulunduğu, denizlerin de fevkinde okyanusların yer aldığı, Cenabı Hakkın tenezzülen, ihsan buyurduğu kadar, zatı dahil sıfatlarının da bulunduğu yer, umman denizi olarak tasvir edilmiştir. Hâcegân büyükleri bu alanı genelde ummana veya deryaya teşbih ederler ve deryaya açılmaktan bahsederler. Kişi müsait değilse fazla açılması tavsiye edilmez. “Bu deryada nice insanlar boğuldu sual olunmadı” buyrulmuştur.

O Ummanda Dürri Mercan

Ummanda yer alan “dürri mercan” dan bahsedilmektedir. Dürri mercan; eşsiz çok kıymetli bir mücevherdir. Ummanda nadir bulunan bu eşsiz mercandan kasıt Efendimizin ﷺ şahsı manevisidir. Gönül dünyasının güneşi Cenâb-ı Hakkın tenezzülü ile oluşan aydınlık Peygamber Efendimiz ﷺ dir.

Bugün Peygamber ﷺ ölmüştür diyen ve adına Müslüman denen birçok gurup vardır. Efendimiz ﷺ bedenen vefat etmiştir evet doğrudur. Ancak farklı boyutta mana aleminde hay ve diridir. Hatta insan suretinde baş gözüyle görebilen, konuşan hak dostları vardır.

Kalpler vardır, mühürlüdür. Kalpler vardır, katılaşmıştır, hastalanmıştır. Hatta ve hatta Hâcegân büyüklerinin tabiri ile ölü kalpler vardır. Kendi kalbi ölü olan, başka kalpleri de ölü zanneder. Gönül denen o ummandan bir damla nasibi olmayan kişiler, nasıl olur da o ummanda yer alan bir eşsiz mercanın varlığından haberdar olur.

Muhteremler, insan ölü bir kalbe sahip olabilir. Ancak bundan vahimi, ölü kalplere şifa dağıtan “Tabib-el Kulub” Peygamber Efendimizi ﷺ ölü zannetmesidir. Bunun doğal sonucu olarak O ﷺ nun manevi mirasçılarının da bu zamanda olamayacağını (ölü) düşünür. Oysaki tasavvuf mektebi hay ve diri olan Efendimizin ﷺ manevi terbiyesiyle yetişmiş hak dostları vasıtasıyla nice ölü kalpleri diriltmiş ve o ummanda yol almasını sağlamışlardır. Ölü kalplere şifa dağıtan manevi doktorları kabul etmeyen körler, bu dünyada kör olarak yaşadıkları gibi öbür âlemde de kör kalacaklar ve kâinat güneşini göremeyeceklerdir. Cenâb-ı Hak cümlemizi kör kalmaktan muhafaza buyursun.

…..

Ademliktir[5] insanı âdem[6] yapan,
O demdir âdemi ayakta tutan,
Demi demdir bu âlem, Ademi âdemler doğuran,
Hâce-i Hâcegândır, yâri dost besti best.

…..

Gönüldedir Sırrı Sübhan,

“Maiyet sırrı” denilen ve Cenabı Hakla birlikte yaşama sanatı olarak tanımladığımız hal neticedir. Kemalin zirvesidir, vuslattır. Bu vuslata erme yoluna “Hâcegân Yolu” denilmektedir. Bu seyirlerin yaşandığı yer kalptir, gönüldür. İnsanın kalbi Hakka ayna değilse yapılacak şey kalp temizliğidir. Bu temizliğin ustası insanı kamildir. Usul, Efendimiz ﷺ tarafından manevi miras yoluyla aktarılarak öğretilmiştir. Peki gönülde dikkat çeken ve ikinci bir sır olarak ifade edilen “sırrı subhan”; sırrın sırrıdır. Maiyet sırrının sırrı; dürri mercan olan Efendimzin ﷺ şahsı manevisi ve hakikatidir. Subhanın sırrı, sırrın sırrı olan Efendimiz ﷺ, gönüldedir. Gönül tekdir. Ancak bize bakan yönde peygamberimiz ﷺ ve mürşidi kamiller vardır. Meselenin daha basit anlaşılması için Gönlü keban barajına benzetirsek, elektriği de tenezül buyurduğu kadarıyla Cenabı Hakka teşbih edersek, Elektriğin kebanla bağlantısını sağlayan ana trafo Muhammed Mustafa ﷺ dır. Ana trafodan bulunduğumuz memleketlere kablolarla bağlantı yapılmış ara trafolar vardır. Onlara bağlı ara direkler ve nihayetinde prizler vardır. Biz en önde olan prizi görürüz. Priz, kablo ile trafoya oradan direklerle ana trafoya, o da kebana bağlıdır. Prizdeki elektrikle kebandaki elektrik aynıdır. Muhataplık açısından da düşünüldüğünde elektrik ile birebir muhataplık vardır. Arada kimse yoktur. Priz, kablo, direkler ara trafolar birer aracıdırlar. Vesiledirler. Cenabı Hak, “vesilelerle Allaha (cc) yaklaşın”[7] buyurmaktadır. Vesile; namaz, oruç gibi ibadetler olabileceği gibi Hâcegân büyükleri “en büyük vesile insanı kamildir” buyurmuşlardır. İnsanı kamillerin kablolarında oksitlenme, kopukluk olmadığı için voltajı yüksek elektrik aktarırlar. İstifade çok yüksektir. Cenabı Hakkın tecellisi onlarda yüksektir. İnsanı kamilin cemali, Cemalullah gibidir vesselam…

…..

Hakkı buldum; erene ermek ile,
Hak cemalini gördüm; göreni görmek ile.  (Yunus Emre)

…..

Gel Gönüle Gir Gönüle.

Cenabı Hakkın ve kainat güneşinin en net görüldüğü ve hissedildiği yer olan insanı kamilin gönlüne davetle şiirin ikinci kıtası tamamlanmaktadır.

                       

 [1] Sır, Türk Dil Kurumu, E.T.: 12.06.2023,; https://sozluk.gov.tr/

[2] Acluni, Keşfü’l-Hafa, II/132

[3] Ramüz El-Ehadis, s.228, hadis No:1; İmam Ahmed Taberani; İhya,4,s.27; Müsned, III, s.172

[4]Kıyame Suresi, 16. ve 17. Ayetler: “لَاتُحَرِّكْ بِه۪ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِه۪ۜ” “Onu, Kur’ân’ı çabucak kavramak, okumak, atlamamak için dilini kıpırdatma.” “Doğrusu o vahyolunanı kalbine yerleştirmek ve onu sana okutturmak Bize düşer.

[5] Adem; yokluk.

[6] Âdem; insan, insanı kâmil.

[7] Maide Suresi, 35. ayet.

c. Hâcegân Yolunda Kalp ve Kalb-i Selim Olmak (Devam)

Gönüldedir kenzi irfan,
Gönüldedir lütfü ihsan,
Gönüldedir sırrı Yezdan,
Gel gönüle gir gönüle.

Gönüldedir bahri umman,
O ummanda dürri mercan,
Gönüldedir sırrı sübhan,
Gel gönüle gir gönüle.

Gönüldedir aşk muhabbet,
Gönüldedir küfür nikmet,
Gönüldedir merkeziyyet,
Gel gönüle gir gönüle,

Hikmet ehli böyle demiş,
Ehli gönül tasdik kılmış,
Hâce gönlü böyle bilmiş,
Gel gönüle gir gönüle.

Mademki kalp sıra dışı bir organımız, biz de tüm ilmi ve akademik teknikleri bir kenara bırakarak, gönül penceresinden kalbe yansıyan, ilmi ezeli Cenabı Haktan nasibimize düşen bilgileri şiirle anlatmaya karar vermiştik. Şiirimizin her mısrasını bir başlık yaparak kalp meselesini izaha devam etmek istiyoruz.

BİRİNCİ KITA

Gönüldedir Kenzi İrfan

Kenzi irfan yani irfan hazinesi, irfan denizi gönüldedir. Hakkı bilme, bulma ve buluşma yeri gönüldür. Cenabı Hak ötelerin ötesinde değil gönüldedir. Arifin bu sıfatı buradan neşet eder. İrfan denizinden bir damla dahi olsa alıp getirebilen kişiye arif denir. Okyanusa ait damla ile okyanus arasında fark yoktur. Damlayı analiz ettiğinizde çözelti olarak içinde ne varsa okyanusta da aynısı vardır. Damlayı tarif eden okyanusu da tarif etmiş olur.  Efendimiz ﷺ ümmidir. Bazı kimseler Efendimizin ﷺ ümmi olmadığını, yani okuma yazma bildiğini iddia ederek diploma bile vermek istemişlerdir. Bunun altında başka şeyler yatmaktadır. Bu mertebelere bir çoban, bir marangoz, normal bir insan değil de sözüm ona aydın, bilgin, toplumun üst kesimleri gelebilir mantığı vardır. Yani bugün Hakkı bilenler ve bulanlar ancak ya isminin önü (prof, doç, dr.) ya da isminin sonu (hocaefendi, hazretleri, hacıefendi, şeyh, kutup) kalabalık sıfatlı kişiler olabilir. Sıradan bir insan nasıl olurda Hakkı bilir, Hakkı bulur, arif olur. Süleyman mabedinde yaşayan Yahudi din adamlarının misali gibi. Hazreti Meryem’i kıskanıp “dini biz biliriz, bize sorun, çünkü biz çok kitap okuduk. Mabede kapanıp her gün ibadet ediyoruz” demişlerdi ve yine Hz. İsa’yla (as) ilgili olarak da “bir peygamber gelecekse kutsal tapınaktaki hahamlardan başkası olamaz” denilmekteydi.

İslâm tarihi, bir irfan mektebine gidip kâmil bir mürşidin terbiyesiyle şekillenip, Efendimizden ﷺ öğrenilen metotlarla kalp temizliği yapılarak, kirlenmiş kalp aynasını temizleyerek Hakkı kendinde gösteren nice günahkâr insanların Hakkı bulma hikâyeleri ile doludur.

Konuyla alakalı olarak bir darbı mesel anlatılır. İki büyük ressam çağrılarak aynı odanın karşılıklı iki duvarına ayrı ayrı resim yapılması istenmiş ve en güzel resimi yapanın mükâfatlandırılacağı söylenmiştir. Araya bir perde çekilmiş ve ressamların birbirlerinden kopya çekmesi engellenmiştir. Ressamlar tüm marifetlerini göstermeye başlamışlar. Biri, bin bir renkli boyalarla bin bir çiçek resimleri duvara nakşederken diğer ressam günlerce önce duvarın zeminini kazımış sonra zımparalamış, sonra cilalamış pırıl pırıl bir hale getirmiş ama üzerine bir şey çizmemiş. Bu durum görenleri daha da meraklandırmış. Gün yaklaşınca bu ressamdan umut kesilmiş bir şey çizemediği zannedilmiştir. Nihayet beklenen gün gelmiş ve aradaki perde kaldırılır kaldırılmaz bin bir renkli çiçekler bu duvara yansımış ama ne yansıma! Göz alırcasına, çiçekleri çizen ressamın yaptığı resim dahi gölgede kalmış.

İşte Hâcegân yolunda yapılanlar bu ressamınkinden farksızdır. Hâcegân yolu; “Allahın (cc) ahlakıyla ahlaklanınız” [1] hadisi mucibince Cenabı Hakkın güzelliğinin tam manasıyla insanda gözükebilmesi için evvela kir pas tutmuş kalbin zikirle kirinin pasının kazınması, ince işçilikle (sohbetle) zeminin zımparalanması, akabinde tevbe ve pişmanlık gözyaşıyla yıkanması; ilim, akıl ve temizlenen kalbin tefekkürüyle oluşan murakabe ve müşahede ile kalbin zeminin cilalanması sonucu Hakkı kendinde gösteren kamil insanların yetiştirildiği velayet okuludur. Bu süreçlerin yaşandığı yerde sadece sen ve o vardır. Efendimiz ﷺ ; “beni Rabbim terbiye etti[2]” buyruğunda olduğu gibi, rabbisinden terbiye adına ne öğrenmiş ise aynı yöntemle zamanın kamillerini terbiye etmiş, “bende ne varsa Ebu Bekirin (ra) gönlüne koyduk/ aktardık” [3] buyurmuştur. Bu kutlu yol Ebu Bekir efendimizden bugüne kadar bozulmadan aktarıla aktarıla gelmiş ve bugün de manevi mirası ve mirasçıları olduğu gibi kıyamete kadar da olmaya devam edecektir. Hâcegân yolu, kıyamete kadar devamı müjdelenen yollardandır. Efendimiz ﷺ ahir zamanda sadece “Ebu Bekirin (ra) kapısı açık kalacaktır”[4] buyurmuşlardır. Bu hadisi şeriften ne anlaşıldığı, peygamberimizin ﷺ ne kasdettiği manevi mirasla birlikte tevaturen bugüne kadar aktarılmıştır. Biz de büyüklerimizden işitip iman ettik elhamdulillah.

Muhteremler lafı dolandırmaya hacet yoktur. Arife tarif gerekmez. Ez cümle Hâcegân yolunun irfan mektebi, bu yolun kâmilinin gönlüdür. Bu sebeple insanı kâmilin gönlü, şiirde de belirtildiği üzere kenz-i irfandır. Kenz (hazine); Efendimizden ﷺ veraset yoluyla intikalen gelen maiyet sırrı dediğimiz manevi mirastır. Zamanın Hâcesi, tıpkı Efendimiz ﷺ gibi neyi varsa insanlığın istifadesine sunmuştur. Tüm alış verişlerin olduğu yer kamilin gönlüdür. Bu sebeple şiirde davet gönledir.

Gönüldedir Lütfü İhsan

Efendimiz ﷺ ile Cibril arasında geçen ve sahih kaynaklarımızda Cibril hadisi veya hadisesi olarak rivayet edilen hadisi şerifte [5] Cebrail (as) Peygamber Efendimize ﷺ :

İhsan nedir ya Resulullah? Diye sual sormuşlardır.  Efendimiz ﷺ; İhsan, sen görmesen dahi Hakkın seni gördüğünü düşünerek onu görüyormuş gibi ibadet etmendir buyurmuşlardır.

Şiirde geçen “ihsan” kelimesinden hem Cenâb-ı Hak, hem de hadisi şerifte tanımlanan ihsan kastedilmektedir. Zira Allah (cc) sonsuz ihsan sahibidir. Bu manada muhsindir. Burada Cenâb-ı Hakkın kinayeli olarak da kastedildiği şiirin vurgu yaptığı diğer son cümlelerden de anlaşılabilir. İrfan, İhsan, Yezdan kelimeleri hep kinaye ile ikili anlama gelecek şekilde kullanılmıştır.

Bu açıklamalardan sonra Allah’ın lütfunun da gönülde olduğu, ikinci mana ile ihsan sırrına mazhariyetin de gönül olduğu ifade edilmektedir. Bu mananın mefhumu muhalifinden de anlaşılacağı üzere lütfun zıddı, kahır da gönülde cereyan eder. Kahır insana zor gelen, imtihan gereği altından kalkılması güç olan şeylerdir. üç sebeple kahır gelebilir; ya işlenen günahlar nedeniye, ya imtihan gereği, ya da kulun derecesinin artırılması sebebiyledir. Tüm olan bitenler gönülde cereyan etmektedir. Bu yüzden Hâcegân yolcuları kalpte yaşanan ve haktan gelen lütuf ile övünmemişler yine Haktan gelen kahır ile de yerinmemişlerdir. Tek söyledikleri söz “lütfunda hoş… kahrında hoş…” olmuştur.

Hasretinin verdiği yangına alıştım.
Yalan dünya, her heves yarım her arzu hayal.
Sana kavuşmak mı belki mahşerde.
Hani buyurmuş ya kitaplar,
Kimi Hasret vuslattan iyidir diye.

Bana hasret kefeni biçilmiş.
Öl ve bu kefeni giy denilmiş.
Bu fakire söz hakkı verilmemiş,
Ne diyeyim.
Kahrında hoş lütfunda…

Dün bir bahar yaşadım.
Su serpildi yaralı yüreğime.
Susuz çorak bedenime,
Sen suyundan bir damla içirdiler.

Tarif edemem yaşadığım baharı.
Bahar ki hem de ne bahar.
Saatlerce hakkı seyrettim yüzünde.
Halden hale girdim.
Dolaştım arşı kürs’ü varlık âlemini.
Gördüm o sevgililer sevgilisini,
Senden başkası değildi.

Delilik dediler bu halime,
Ama olsun.
Dün lütfunu gördüm.
Kahrında hoş lütfunda…

                         

[1] Münzirî, Terğîb, IV, 185.

[2] Süyûtî, el-Câmiu’s-Sağîr, c.I, s.12

[3] Aclûnî, Keşfü’l-Hafâ, c. 2, s. 419.

[4] Buhârî, Salât, 80.

[5] Müslim, Îmân 1, 5. ; Buhârî, Îmân 37; Tirmizi, Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16; Nesâi, Mevâkît 6; İbni Mâce, Mukaddime, 9.