Bir gün Allah Resûlü ﷺ, yanındaki sahâbîlere:

“İçinizde bugün kim oruçludur?”

“Bugün kim bir cenâze namazına iştirâk etti?”

“Bugün kim bir yoksulu doyurdu?”

“Bugün bir hasta ziyaretinde bulunanınız var mı?” diye sualler sormuştu. Bunların hepsine de Ebûbekir (r.a.) müsbet cevap verdi. Bunun üzerine Allah Resûlü şöyle buyurdular:

“Kim bu sâlih amelleri bir araya getirirse, o mutlakâ Cennet’e girer.”

Hz. Ebûbekir (r.a.) bir gün Resûlullah Efendimiz’e:

“Yâ Resûlâllah! Bana bir duâ öğretiniz de onu namazımda okuyayım!” dedi.

Allah Resûlü de ona, “Şöyle duâ et!” buyurdular:

“Allâh’ım! Ben kendime çok zulmettim. Günahları bağışlayacak ise yalnız Sen’sin. Öyleyse tükenmez lûtfunla beni bağışla, bana merhamet et. Çünkü affı sonsuz, merhameti nihâyetsiz olan, yalnız Sen’sin!”

Hazret-i Ebûbekir (r.a.) ile Ömer (r.a.), Peygamber Efendimiz’in gözü ve kulağı mesâbesindeydiler. Resûlullah onlar hakkında:

“Benden sonra Ebûbekir ve Ömer’e tâbî olunuz!” buyurmuşlardı.

Bir kadın, Peygamber Efendimiz’e gelip bir meselesini arz etmişti. Allah Resûlü de ona bâzı tavsiyelerde bulunmuş, bunları yaptıktan sonra tekrar kendisine gelmesini söylemişti. Kadın:

“Ey Allâh’ın Resûlü, geldiğimde Siz’i bulamazsam ne yapayım?” diye sordu. Bu sözüyle Efendimiz’in vefâtını kastediyordu. Resûlullah:

“Beni bulamazsan Ebûbekir’e git!” buyurdular.

Hz. Ebûbekir’in (r.a.) Hutbesi

Resûlullah Efendimiz ﷺ vefât ettiğinde, Ensâr ve Muhâcirler, Sakîfe’de Hazret-i Ebûbekir’e (r.a.) bey’at ettiler. Bir gün sonra umûmî bir bey’at daha oldu ve Peygamberlerden sonra insanlığın en hayırlısı olan Hazret-i Sıddîk insanlara şöyle hitâb etti:

“Ey insanlar! En sâlihiniz olmadığım hâlde sizin başınıza halîfe seçilmiş bulunuyorum. Şayet vazifemi hakkıyla yaparsam bana yardım ediniz! Yanlış hareket edersem beni îkâz ediniz! Doğruluk, emin bir şahsiyet olmanın göstergesidir. Yalan ise hıyânettir. Zayıf olanınız hakkını alıncaya kadar benim yanımda en güçlünüzdür. Güçlü olanınız da kendisinden hak sahibinin hakkını alıncaya kadar benim nazarımda en zayıfınızdır.

Bir millet Allah yolunda cihâdı terk ederse zillete dûçâr olur. İnsanlar arasında kötülük yayılırsa Allah o millete umûmî bir belâ verir. Allâh’a ve Rasûlü’ne itaat ettiğim müddetçe bana itaat ediniz! Şayet Allâh’a ve Resûlü’nün emirlerine riâyette kusur gösterirsem bana itaat etmeniz söz konusu olamaz. Haydi, namazımızı kılalım, Allâh’ın rahmeti üzerinize olsun.”

Hazret-i Ebûbekir (r.a.) daha sonraki bir hutbesinde de şöyle buyurdu:

“Vallâhi benim hiçbir gün ve gecede kesinlikle idâreciliğe arzu ve rağbetim olmadı! Allah Teâlâ’dan ne gizlice ne de açıktan böyle bir şey istemedim! Lâkin insanların başıboş kaldığı o ortamda fitne çıkmasından korktum. (Mes’ûliyet endişesiyle vazifeyi kabûl ettim.) Yoksa idârecilikte benim için rahat yoktur. Boynuma öyle büyük bir iş yüklendi ki, Allah Teâlâ’nın yardımı olmadan onu yapacak ne gücüm var ne de imkânım! Şu anda benim yerimde, idârecilik hususunda insanların en kuvvetlisinin bulunmasını ne kadar isterdim!”

Muhâcirler Hazret-i Ebûbekir’in (r.a.) bu samimî sözlerini gönülden kabûllendiler. Hazret-i Ali ile Zübeyr de yeni halîfeyi takdir ederek şöyle buyurdular:

“…Hazret-i Ebûbekir, Resûlullah Efendimiz’den sonra bu işe insanların en fazla hak sahibi olanıdır. Zira o, Efendimiz’in hicret esnâsında gizlendiği mağaradaki yegâne arkadaşıdır. Cenâb-ı Hak Kur’ân-ı Kerîm’de kendisinden «ikinin ikincisi» diye bahsetmiştir. Biz onun şerefini, büyüklüğünü biliyoruz. Resûlullah hayattayken ona, imamlığa geçip insanlara namaz kıldırmasını emretmiştir.”

Resûlullah Efendimiz’in vefâtından bir ay sonraki bir hutbesinde ise Ebûbekir (r.a.) şöyle buyurdu:

“Arzu etmediğim hâlde hilâfet vazifesine getirildim. Vallâhi, benim yerime bir başkasının bu vazifeyi üzerine almasını ne kadar isterdim! Dikkat edin! Benden, size Resûlullah gibi davranmamı beklerseniz, buna gücüm yetmez! Zira O, Cenâb-ı Hakk’ın kendisine vahiy ikram ettiği ve yanlışlardan mâsum kıldığı bir zât idi. Ben ise sizin gibi bir insanım, herhangi birinizden daha hayırlı da değilim. Beni murâkabe/kontrol edin, istikâmet üzere olursam bana tâbî olun, ayağım kayarsa beni düzeltin!..”

Bu ifâdeler, Resûlullah Efendimiz’in güzel ahlâkının Hazret-i Ebûbekir’deki akisleridir. Onun ne kadar mütevâzı ve Sünnet-i Seniyye’ye bağlı bir Allah ve Resûlullah dostu olduğunun en bâriz göstergesidir.

(…/ Devam edecek)

Hz. Ebûbekir (r.a.), gönlünü, Resûlullâh ﷺ Efendimiz’in kalp âlemini yansıtan berrak bir ayna hâline getirmişti. Bu itibarla O (r.a.), Peygamber Efendimiz’de fânî olmanın en müşahhas numûnesi oldu. Bu fânî oluş sâyesinde de, Fahr-i Kâinât Efendimiz’e âit her şey, onun kalbinde çok derin bir mânâ kazandı. Öyle ki Ebûbekir (r.a.), Allâh’ın âyetlerini, Resûlullah Efendimiz’in sözlerini ve hâdiselerin hikmetini idrâk etme hususunda ashâbın en önde geleni oldu. Hiç kimsenin kavrayamadığı nice nebevî nükteleri, üstün bir firâset ve basîretle sezdi. Nitekim Vedâ Haccı’nda:

“…Bugün size dîninizi ikmâl ettim; üzerinize olan nîmetimi tamamladım ve sizin için dîn olarak İslâm’ı seçtim…” (el-Mâide, 3) âyeti nâzil olmuştu. Herkes, dînin tamamlanmasına sevindi. Fakat Hazret-i Ebûbekir (r.a.), yüksek firâsetiyle bundan, Allah Teâlâ’nın pek yakında Sevgili Resûlü’nü ebediyyet âlemine dâvet buyuracağı hakîkatini sezdi. Gönlüne düşen ayrılık ateşinin ıztırâbıyla hüzne gark oldu.

Hz. Ebûbekir’in (r.a.) bu ince kavrayışını gösteren misallerden bir diğeri de şudur:

Allah Resûlü son günlerinde hastalığının ağırlığı sebebiyle mescide çıkamamıştı. Cemaate namaz kıldırması için de Hz. Ebûbekir’i (r.a.) imam tâyin etmişti. Fakat bir ara kendisini iyi hissederek mescide çıktı. Ashâb-ı kirâma bâzı nasihatlerde bulunduktan sonra:

“−Şânı yüce olan Allah, bir kulunu, dünya ile kendi katındaki nîmetler arasında serbest bıraktı. O kul da Allah katındakini tercih etti!..”buyurdu.

Bu sözler üzerine Hz. Ebûbekir’in (r.a.) hassas kalbi mahzunlaştı, ardından da sıcak gözyaşları dökmeye başladı. Zira Hazret-i Peygamber’in kendilerine bir nevî vedâ hitâbında bulunduğunu hissetmişti. Çünkü o, nebevî esrârın en yakın mahremiydi. Ayrılıktan inleyen bir ney gibi feryâda başladı. Hıçkıra hıçkıra:

“Anam, babam Sana fedâ olsun yâ Resûlâllah! Sana babalarımızı, analarımızı, canlarımızı, mallarımızı ve evlâtlarımızı fedâ ederiz!..”dedi.

Peygamber Efendimiz ﷺ buyurdular ki;

“Bize iyiliği dokunan herkese bunun karşılığını aynıyla veya fazlasıyla ödemişizdir. Ancak Ebûbekir müstesnâ!.. Onun o kadar iyiliği olmuştur ki, karşılığını kıyâmet günü Allah verecektir.

Sohbetiyle olsun, malıyla olsun bana en fazla ikramda bulunan, Ebû Bekir’dir. Eğer ben, Rabbimden başkasını dost edinecek olsaydım, mutlakâ Ebûbekir’i dost edinirdim. Fakat İslâm kardeşliği daha üstündür.”

Resûlullah ﷺ dâr-ı bekāya irtihâlinden birkaç gün evvel de:

“Mescide açılan bütün (husûsî) kapılar kapansın, sadece Ebûbekir’in kapısı açık kalsın! Zira ben, Ebûbekir’in kapısının üzerinde nur görüyorum…” buyurdular.

Böylece bütün kapılar kapatıldı, sadece Ebûbekir’in (r.a.) kapısı açık kaldı. İşârî mânâda bu demektir ki, Allah Resûlü’ne ﷺ husûsî yakınlık kapısı, O’na, Hazret-i Sıddîk misâli tam bir sadâkat, teslîmiyet, itaat, fedâkârlık, dostluk ve muhabbet ile açılabilir.

Hâlbuki Allah Resûlü ﷺ, ashâbından hiçbirinin malını tamamıyla infâk etmesine izin vermezdi. Bu hususta yalnızca Hz. Ebûbekir’i (r.a.) istisnâ tutar, bir tek ona müsâade buyururdu. Zira bütün malı-mülkü infâk ettikten sonra yaşanabilecek fakr u zaruret içinde, nefs ve şeytanın iğvâsıyla, gönüllerde bir pişmanlık peydâ olması muhtemeldir. Böyle bir pişmanlık ise, yapılan hayır-hasenâtın fazîletini giderip ecrini zâyî eder. Fakat Hazret-i Sıddîk’ın rızâ, teslîmiyet, ihlâs ve takvâ zirvesindeki gönül âlemi, Allah ve Resûlü’nün muhabbetiyle perçinlenmiş, aslâ sarsılmaz bir îman kalesi hâlindeydi. Bu sebeple Allah ve Resûlü’nün hoşnutluğu, ona bütün dünyevî sıkıntıları unutturmuştu. Hattâ bu zahmet ve meşakkatler onun gönlünde târifsiz bir lezzet vesîlesi hâline gelmişti.

Müşrikler, Hz. Ebûbekir’in Kâbe’de ibadet etmesine müsâade etmedikleri için, o da evinin önünde bir namazgâh edinmişti. Orada namaz kılıp Kur’ân okumaya başladı. Rikkat-i kalbiyye sahibi, yufka yürekli bir zât olduğu için, Kur’ân-ı Kerîm’i okurken hüzünlenir, gözyaşlarına mânî olamazdı. O, Kur’ân-ı Kerîm’i böyle derin bir vecd içinde okurken müşriklerin çocukları ve kadınları, etrâfında toplanıp hayran hayran dinlemeye başladılar. Bu hâl, Kureyş müşriklerini korkuttu. Buna mânî olmak için uğraştılar. Ebûbekir (r.a.) ise Allâh’ın himâyesine sığınarak ibadetlerine devam etti.

Bütün Hak âşıkları gibi Ebûbekir Efendimiz’in gönlünde de bilhassa seher vakitlerinde yapılan ibadetlerin pek müstesnâ bir değeri vardı. Şu hâdise, onun gece ibadetlerine olan düşkünlüğünün, ne kadar da bâriz bir işaretidir:

Bir ara Resûlullah ﷺ, sekiz veya dokuz gece, yatsı namazını gecenin üçte birine kadar tehir etmişti. Ebûbekir:

“Yâ Resûlâllah! Yatsıyı biraz erken kıldırsanız da gece ibadetine daha kolay kalkabilsek.” dedi. Peygamber Efendimiz bundan sonra yatsıyı erken kıldırdı.

Bir gün Resûlullah ﷺ Efendimiz:

“Allah yolunda çift sadaka veren kimse, Cennet’in muhtelif kapılarından; «Ey Allâh’ın sevgili kulu! Buraya gel, burada hayır ve bereket vardır.» diye çağrılır. Sürekli namaz kılanlar namaz kapısından, mücâhidler cihad kapısından, oruçlular Reyyân kapısından, sadaka vermeyi sevenler de sadaka kapısından Cennet’e dâvet edilirler.” buyurmuşlardı. Ebûbekir (r.a.):

“Anam-babam Sana fedâ olsun ey Allâh’ın Resûlü! Gerçi bu kapıların birinden çağrılan kimsenin diğer kapılardan çağrılmaya ihtiyacı yoktur; lâkin bu kapıların hepsinden birden çağrılacak kimseler de var mıdır?” diye sordu. Resûlullah ﷺ:

“Evet, vardır. Senin de o bahtiyarlardan olacağını ümid ederim.” buyurdular.

Hz Ebu Bekir (ra), Peygamber efendimiz (sav) ile nübüvvetinden öncede arkadaştılar. Ebu Bekir efendimiz malum ticaretle iştigal ederlerdi. Bir gün ticaret kervanı ile şamda iken Rahip Bahiraya denk gelirler. Tam da Efendimizin (sav) nübüvvetinin ilan edildiği anlardır. Bahira Efendimizi (sav) daha önce görmüş peygamber olacağını anlamıştı. Bu sefer Ebu Bekir efendimizi görünce soruyorlar “geldimi?” diye, Ebu Bekir Efendimizde “kim geldimi?” diye cevap verir. Bahira; “sizin oralardan Ahir Zaman Peygamberi gelecek hatta senin arkadaşlarından birisi olacak gelmedi mi?” der. Ebu Bekir efendimiz büyük bir şaşkınlıkla  ben bir şey duymadım der. Mekke’ye dönndüğünde hemen etrafına sorar; “Bizim çevrede Peygaber olduğunu söyleyen oldumu?” diye. Etraftan birisi var delimi ne böyle şeylerden bahsediyor derler. “Kim o?” diye sorunca “Muhammed diyorlar ona” derler. Ebu bekir Efendimiz hemen koşup gider. peygamber efendimizi dinler ve hemen ilk iman edenlerden olur.

Fahr-i Kâinât sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz, İsrâ ve Mîrac hâdisesini Kureyş müşriklerine haber vereceği zaman:

“Ey Cebrâîl! Kavmim beni tasdîk etmez!” dedi. Cebrâîl (a.s.):

“–Ebûbekir seni tasdîk eder. O sıddîktır.” buyurdu.

Nitekim müşrikler, Mîraç hâdisesini duyduklarında, derhâl Hazret-i Ebûbekir’e koştular:

“Arkadaşın, bir gece içinde Mescid-i Aksâ’ya gittiğini, oradan da göklere çıkıp sabah olmadan tekrar Mekke’ye geldiğini söylüyor. Bakalım buna ne diyeceksin?” dediler. Hazret-i Ebûbekir:

“O ne söylüyorsa doğrudur! Çünkü O’nun yalan söylemesine imkân ve ihtimâl yoktur! Ben, O’nun her getirdiğine inanırım…” dedi.

Daha sonra Ebûbekir radıyallahu anh, o sırada Kâbe’de bulunan Peygamber Efendimiz’in yanına gitti. Olanları bizzat Efendimizden dinledi ve:

“Amenna (doğru söyledin) yâ Resûlâllah!..” dedi. Allah Resûlü de, O’nun bu tasdîkinden gâyet memnun kalarak cihânı aydınlatan tebessümüyle Hazret-i Ebûbekir’e:

“Ey Ebûbekir! Sen «Sıddîk»sın!..” buyurdular.

Hazret-i Ali ona:

“Sen, şiddetli kasırgaların hareket ettiremediği ve şiddetli sarsıntıların yerinden oynatamadığı ulu bir dağ gibiydin!” buyurmuştur.

Hicret esnâsında Sevr Mağarası’na doğru giderken Hazret-i Ebûbekir radıyallahu anh, Fahr-i Kâinât Efendimiz’in kâh önünde, kâh arkasında yürüyordu. Allah Resûlü:

“Ey Ebûbekir, niçin böyle yapıyorsun?” diye sordular. Hazret-i Ebûbekir:

“Yâ Resûlâllah! Müşriklerin arkanızdan yetişebileceğini düşünüyor, arkadan yürüyorum; ileride pusu kurup bekleyebileceklerini düşünüyor, önünüzden yürüyorum!” dedi.

Daha sonra Sevr Mağarası’na ulaştılar. Ebûbekir radıyallahu anh:

“Yâ Resûlâllah! Ben mağarayı temizleyinceye kadar, Siz burada bekleyin!” dedi ve mağaraya girdi. Mağaranın içini temizledi. Eliyle yokluyor, bir delik bulduğunda hemen elbisesinden bir parça kesip orayı kapatıyordu. Bu minvâl üzere üst elbisesinin tamamını deliklere tıkadı, sadece bir delik kaldı. Ona da topuğunu koyduktan sonra:

“Artık gelebilirsiniz ey Allâh’ın Resûlü!” dedi.

Hz. Ebûbekir’in üst kısmında elbise olmadığını fark eden Allah Resûlü:

“Elbisen nerede, ey Ebûbekir?” diye hayretle sordu.

Hz. Ebûbekir de yaptıklarını anlattı. Bu âlicenap davranış karşısında son derece duygulanan Allah Resûlü, mübârek ellerini kaldırarak Ebûbekir için duâ ettiler.

Müşrikler, mağaraya yaklaşırlarken endişeye kapılan Hazret-i Ebûbekir Sıddîk, Resûlullah Efendimiz’e:

“Ben öldürülürsem, nihâyet bir tek kişiyim, ölür giderim. Fakat Sana bir şey olursa, o zaman bir ümmet helâk olur.” diyordu.

Peygamber Efendimiz ayakta namaz kılıyor, Ebûbekir radıyallahu anh de gözcülük yapıyordu. Bir ara müşriklerin ayaklarını görünce de:

«Ey Allâh’ın Resûlü! Eğer şunlardan biri eğilip aşağıya bakacak olursa mutlakâ bizi görür!» dedi.

“Mekkeliler Sen’i arayıp duruyorlar. Vallâhi ben kendim için endişelenmiyorum. Fakat Sana zarar vermelerinden korkuyorum.” dedi. Resûl-i Ekrem Efendimiz ise:

“Ey Ebûbekir! Mahzûn olma! Hiç şüphesiz Allah bizimle beraberdir!” buyurdular.

Yine mağarada iken Efendimiz (sav), Ebu Bekir Efendimize, dizini dizime yasla dedi ve dilini damağına koy ve sessizce zikret diyerek, Hâcegân yolunun usullerinden olan hafi zikrin nasıl yapılacağı ilk burada öğretildi. Ve yine dizdize ve zikir halinde iken gönüllerinde ne varsa Ebu Bekir Efendimize aktarmışlardır. Bu olay üzerine şu Hadisi Şerif Efendimizden (sav) sâdır olmuştur: “Ben de ne varsa Ebu Bekirin gönlüne aktardık” (Aclûnî, Keşfü’l-Hafâ, c. 2, s. 419). Ebu Bekir Efendimizde bu özel, hususi aktarma yöntemini, olduğu gibi bir sonraki ehil insanlara, oradan da bugünün Ebu Bekirlerine, Hâcegân Yolu diye tanımladığımız bu velayet yolu, bugüne kadar aktarıldığı gibi kıyamete kadar da aktarılacak ve hep açık kalacaktır. Bu husus da “Ahir zamanda sadece Ebu Bekirin yolu / kapısı açık kalacaktır” (Buhârî, Salât, 80) Hadisi şerifi ile taçlandırılmıştır.

Hazret-i Ebûbekir radıyallahu anh, yüksek sadâkat, teslîmiyet, aşk ve muhabbetiyle Allah Resûlü’nde fânî olmuştu. O’nunla kalbî râbıtayı en üst seviyede yaşamıştı. Son nefesine kadar ilâhî aşk yangını içinde benliğinden geçmiş, yalnızca Allah Resûlü’nün varlığında hayat bulmuştu. Bu itibarla Resûlullah Efendimiz’le her buluşma vaktinde ve sohbetinde apayrı bir heyecan yaşardı. Allah Resûlü’nün huzurlarındayken bile O’na olan muhabbet ve hasreti teskîn olacağı yerde daha da ziyâdeleşirdi. O’nunla âdeta aynîleşmişti. Efendimiz de bu aynîleşme ve muhabbet sebebiyle:

“Ebûbekir bendendir, ben de ondanım. Ebûbekir dünyada ve âhirette kardeşimdir.” Buyurmuşlardır.

Nitekim bir gün Hz. Ebûbekir radıyallahu anh, Kâbe’de insanları Allâh’a ve Resûlü’ne îmân etmeye çağırmıştı. Buna öfkelenen müşrikler, Hz. Ebûbekir’le mü’minlerin üzerine yürüyüp onları şiddetle dövmeye başladılar. Hele fâsık Utbe, Hz. Ebûbekir’in üzerine çıkıp çiğnedi, yüzünü demir tabanlı ayakkabılarıyla tekmeledi. Hz. Ebûbekir’in her tarafı kan revân içinde kaldı. Kabîlesi Teymoğulları, Hz. Ebûbekir’i müşriklerin elinden zorla kurtarıp baygın bir hâlde evine götürdüler. Öleceğinden korkuyorlardı.

Hz. Ebûbekir radıyallahu anh, ancak akşama doğru kendine gelebildi ve ilk olarak binbir zahmetle:

“Resûlullah nasıl, iyi mi?” diye sordu. Annesi Ümmü’l-Hayr sürekli:

“Bir şeyler yiyip-içsen!” diye ısrar ediyor, Hz. Ebûbekir ise sanki onu hiç duymuyormuş gibi:

“Resûlullah ne yapıyor, ne hâldedir?” diye sorup duruyordu. Gece olunca, binbir güçlükle ve gizlice Dâru’l-Erkām’a gidip Resûlullah’ı görünceye kadar hiçbir şey yiyip içmedi. Peygamber Efendimiz’i görünce de hemen dizlerine kapanıp:

“Anam-babam Sana fedâ olsun yâ Resûlâllah! Benim hiçbir sıkıntım yok. O habis fâsık beni biraz hırpaladı, o kadar!” dedi.

(Devam edecek…)

Ebû Bekir ya da tam adıyla Ebû Bekir Abdullah bin Ebî Kuhâfe Osmân bin Âmir el-Kureşî et-Teymî,

Doğum: MS 27 Ekim 573, Mekke, Suudi Arabistan

Ölüm tarihi ve yeri: MS 23 Ağustos 634, Medine, Suudi Arabistan

Çocukları: Aişe, Esma bint Ebu Bekir, Muhammed bin Ebu Bekir

Eşi: Esma bint Umeys (e. ?–MS 634),

Ebeveynleri: Ebû Kuhâfe, Umm al-Khayr

Torunları: Abdullah bin Zübeyr, Urve bin Zübeyr

Defnedildiği yer: Mescid-i Nebevî, Medine, Suudi Arabistan

Peygamber ﷺ  Efendimiz’in en yakın dostu, Cennete ilk girecek kişi, ikinin ikincisi, ilk Halife, Aşere-i Mübeşşerenin yani Cennetle müjdelenen on sahabenin birincisi ve Altın Silsile’nin ilk halkası,  Peygamber ﷺ  Efendimizin  kayınpederi, Hazret-i Âişe’nin babasıdır.

Efendimizin ﷺ vefat ettiği gün halife seçildi. Hilafeti 2 sene 3 ay 10 gün sürdü. 63 yaşında iken hicretin 13 (m. 634) yılında Cemaziyel-ahir ayının yedisinde Pazartesi günü hastalandı, 15 gün hasta olarak yattıktan sonra vefat etti. Cenaze namazını Hazret-i Ömer kıldırdı. Peygamber ﷺ  Efendimizin kabrinin bulunduğu Hücre-i Seadete defnedildi.

Efendimiz ﷺ O’nun hakkında “Göğsümdeki marifetlerin, bilgilerin hepsini, Ebu Bekir’in göğsüne aktardım” [1]; ahir zamanda sadece “Ebu Bekirin (ra) kapısı açık kalacaktır”[2] buyurmuşlardır.

Hazret-i Ebu Bekir’in faziletleri, üstünlükleri çoktur. Bunların her biri, Kur’an-ı kerimin, hadis-i şeriflerin ve Ashab-ı kiram ile diğer din âlimlerinin haber vermesiyle anlaşılmıştır.

İslâm’dan önceki 38 yıllık hayatında dahî içki kullanmamış, putlara tapmamış, dâimâ nezih ve örnek bir şahsiyet sergilemiştir. Allah Resûlü ﷺ, peygamberliğini îlân ettiğinde, hemen îmân etmiştir.

Kur’ânî ifâde ile; “İkinin İkincisi”dir. Canıyla, malıyla ve âilesiyle Peygamber Efendimiz’in etrâfında âdeta pervâne olmuş, ömrünü ve bütün varlığını İslâm’ın muhâfazası ve yayılması için vakfetmiştir.

Hz. Ebûbekir (ra), dîni idrâk etme hususunda son derece ferasetli, sır ve hikmetlere vakıf olmada yüksek anlayış sahibi, nerede, ne zaman ve nasıl konuşacağını gâyet iyi bilen, yumuşak huylu ve çok cömert bir zât idi. Az konuşur kumandan ve vâlilerine az konuşmalarını tavsiye ederdi.

Âyet-i kerîmeleri ve Peygamber ﷺ Efendimiz’in sözlerini en iyi o anlardı. Zira ömrü boyunca Efendimiz’den hiç ayrılmamıştı. Bedenen ayrı kaldığı kısa zamanlarda bile kalben O’nunla beraber olarak dâimî bir râbıta hâlinde bulunurdu.

Hz. Ebûbekir (ra), fıtraten halim-selim olup, engin bir şefkat ve merhamete sahipti. Bununla birlikte vazife ve mes’ûliyet hususunda zerre kadar müsâmaha göstermezdi. Fikirlerindeki isâbeti, muâmelâtındaki doğruluk ve nezâketi, tecrübesinin genişliği, nefsine hâkimiyeti, hayırseverlik ve samimiyetiyle herkes tarafından çok sevilirdi. Sevimli, güler yüzlü, hoş-sohbet, ahlâkı güzel bir Allah ve Peygamber dostu idi. İnsanlar onunla kolayca arkadaşlık eder ve kendisine olan muhabbetleri gittikçe artardı. Gâyet vakur, cömert ve âlicenap bir şahsiyet ve karaktere sahipti.

Hayatında muazzam bir denge vardı. Her zaman büyük bir tevâzû sergiledi, fakat aslâ zillet ve acziyet göstermedi. Dâimâ vakarlı oldu, fakat gurur ve kibre kapılmadı. Son derece affedici, müsâmahakâr, mülâyim ve yumuşak huylu yaşadı, fakat gerektiğinde de sert ve cesur olmasını bildi. Her hâliyle büyük bir örnekti. (devam edecek…)

[1] Aclûnî, Keşfü’l-Hafâ, c. 2, s. 419.

[2] Buhârî, Salât, 80.

MENKIBELERİ:

Hâkim Süleyman Ata

Ahmed Yesevî hazretleri, vakitlerini üçe ayırırdı. Günün büyük bölümünde ibadet ve zikirle meşgul olurdu. İkinci kısmında talebelerine zâhirî ve bâtınî ilimleri öğretirdi. Üçüncü bölümünde ise alın teri ile geçimini sağlamak üzere tahta kaşık ve kepçe yaparak bunları satardı.

Hâce Ahmed Yesevî bir gün dergâhının önünde oturuyordu. Yoldan geçmekte olan bir grup çocuk gördü. Câmiye veya medreseye Kur’ân öğrenmek için giden bu çocuklar Mushaflarını bir kılıf içine koymuş ve boyunlarından aşağı sarkıtmışken, içlerinden bir tanesi Kur’an’a olan saygısından dolayı Mushaf’ının başının üzerinde taşıyordu. Ayrıca medreseden evine dönerken hocasının bulunduğu tarafa sırtını dönmemek için geri geri yürüyerek gidiyordu. Bu durumu gören Ahmed Yesevî o çocuğa:

“Oğlum! Hocandan, anne ve babandan izin al, senin dinî eğitimini ben vereyim.” dedi. Çocuk gerekli izinleri alıp Yesevî’nin dergâhına geldi. Uzun yıllar dinî eserler okuyup ilim tahsil etti, ardından tasavvuf eğitimi alıp maneviyatta ilerledi. Bu çocuğun adı Süleyman idi.

Bir gün Hâce Ahmed Yesevî, Süleyman ve diğer birkaç arkadaşını odun toplamak için kıra gönderdi. Gelen odunlarla yemek pişirilecek ve dervişlere, talebelere ve misafirlere ikram edilecekti. Çocuklar odun getirirken yolda yağmur yağmaya başladı. Süleyman cübbesini (paltosunu) çıkarıp odunlara sardı. Dergâha geldiklerinde diğer çocukların getirdiği ıslak odunlar yanmazken Süleyman’ın kuru odunları yandı. Bunun üzerine Hâce hazretleri:

“Sen ince düşünceli yani hikmetli bir iş yapmışsın. Bundan sonra senin adın Hakîm Süleyman olsun.” dedi. Sonraki yıllarda hocası Ahmed Yesevî’den icazet (diploma) alan ve Bakırgan denen bölgede yerleştiği için Süleyman Bakırganî adıyla da anılan bu zât, daha ziyade Hakîm Ata diye meşhur hak dostlarının büyüklerinden olmuştur.

Hızır (as) ile Dostluğu

Geçimini tahta kaşık yontup satmakla temin eden Ahmed-i Yesevî hazretleri, zamanını büyük ölçüde ibadet ve irşatla geçiriyordu. Şöhreti arttıkça sevenleri de artıyor, hakkında çeşitli kerametler rivayet ediliyordu. AHMED-İ YESEVÎ Hz. Hızır (as) ile daimi sohbet halinde idi. Hz. Hızır kendisine, “Her gün yedi iklimde yedi defa musâhib (sohbetleşecek dost) ararım, fakat senden daha kabiliyetli ve gerçek bir musâhibe rastlamadım” demişti.

Cennetten Gelen Hurma

Peygamber Efendimizin ﷺ kutlu savaşlarından birinde, yiyecek bulamayan sahabe, O’nun huzuruna gelerek, yiyecek istediler. Peygamber Efendimiz ﷺ dua etti. Onun duası üzerine Cebrail (as) cennetten bir tabak hurma getirdi. Peygamber Efendimiz ﷺ ve ashabına getirilen bu hurmalar dağıtılırken bir tanesi yere düştü. Bunun üzerine Cebrail (as) Peygamber Efendimize ﷺ hitaben:

-Ey Allah’ın Resulü! Yere düşen bu hurma, gelecekte, sizin ümmetiniz olarak doğacak Ahmet Yesevî’nin kısmetidir, dedi.

Öyle ise bu emanet, sahibine ulaştırılmalıydı. Peygamber Efendimiz ﷺ, hurmayı Arslan Baba’ya teslim etti. Ahmet Yesevî’yi  nerede, nasıl bulacağını; onun eğitimi ile ilgilenmesini buyurdu. Bu hususta, ona yardım etmesi için Allah’a dua etti. Bu duanın bereketiyle uzun yıllar yaşayan Arslan Baba, bir taraftan da Ahmet Yesevî’yi arıyordu. Bu maksatla Türkistan taraflarına gitti. Uzun araştırmalar sonunda, yıllar önce tarifi verilen çocuğu, bir sabah medreseye giderken buldu. Çocuğu selamladı. Arslan Baba’nın selamına mukabelede bulunan çocuk:

–Ey Baba! Emanetimiz nerededir? Diye sordu.

Arslan Baba çocuğun bu beklenmedik sorusu karşısında şaşırdı. O’na:

-Sen bu emaneti nerden biliyorsun? dedi.

Çocuk:

-Allah, o emanetin sırrını, bana bildirdi, karşılığını verdi.

Karşısındaki çocuğun Ahmet Yesevî olduğundan şüphesi kalmayan Arslan Baba, ilk günkü tazeliğini koruyan hurmayı çocuğa teslim etti.  Onun manevî terbiyesini üzerine aldı.

Çilehane

Hâce Ahmed Yesevî, çok sevdiği Hz. Peygamber’in 63 yaşında vefat ettiğini düşünerek kendisi de bu yaşa geldikten sonra yeryüzünde fazla dolaşmak istemedi. Vaktinin çoğunu dergâhında bir yeraltı odası şeklinde oluşturduğu çilehanesinde geçiriyordu. Önde gelen talebelerinden Seyyid Mansûr Ata bu çilehaneye ilk defa indiği zaman gördüğü manzaraya üzüldü. “Şeyhim bu dar yerde sıkıntı içindedir,” diye düşünerek ağlamaya başladı. O sırada gözünden perdeler açıldı, o daracık zannettiği yeri bir ucu doğuda, bir ucu batıda gördü ve içinden geçirdiklerinin yanlış olduğunu anladı.

…..

Tarikate şeriatsiz girenlerin,
Şeytan gelip imanını alır imiş.
İşbu yolu pirsiz iddia eyleyenleri,
Şaşkın olup ara yolda kalır imiş.

Tarikate siyasetli mürşid gerek,
O mürşide itikatli mürid gerek,
Hizmet kılıp Pir rızasını bulmak gerek,
Böyle âşık Hakk’tan pay alır imiş.

Pir rızası Hakk rızası olur dostlar,
Hakk Taâlâ rahmetinden alır dostlar,
Riyâzette sır sözünden bilir dostlar,
Öyle kullar Hakk’â yakın olur imiş.

İşbu yola ey kardeş pirsiz girme,
Hak yâdından bir an gâfil olup yürüme,
Mâsivaya -akıllı isen-, gönül verme,
Lânetli şeytan kendi yoluna salar imiş.

Şeriati, tarikati bileyim desen,
Tarikati hakikate ulayım desen,
Bu dünyadan inci ve cevher alayım desen,
Candan geçen seçkinleri alır imiş.

Aşık kullar gece gündüz aslâ dinmez;
Bir saati Hak yâdından gâfil olmaz,
Öyle kulu Sübhan Melik’im ziyanda bırakmaz,
Dua eylese, icabetli olur imiş.

Vah ne yazık, geçti ömrüm gaflet ile,
Sen bağışla günahlarımı rahmet ile,
Kul Hoca Ahmed sana yandı hasret ile,
Kendi kendisine kendisi yanıp yakılır imiş.

(Hâce Ahmed YESEVİ, Divan-ı Hikmet, 109.Hikmet)

1. Menkıbeleri:

Askerin Emaneti

Hacı Bayramı Veli’nin doğduğu Zülfadl (Sol-Fasol) köyünden bir genç askere çağrılmıştı. Yetim olan bu temiz genç, babasından kalma birkaç altınını, annesinden kalan hatıra bilezik ve küpeleri emanet edecek bir kimse bulamadı. Hepsini küçük bir çekmeceye koyup, Hacı Bayramı Veli’nin türbesine getirdi. Türbeyi ziyaret edip;

“Ya hazreti Hacı Bayramı Veli! Beni vatani vazifemi yapmak için çağırdılar. Annemden ve babamdan kalma şu hatıraları emanet edecek bir kimse bulamadım. Bu küçük çekmeceyi zatı alinize emanet bırakıyorum. Eğer askerden dönersem, gelir alırım. Şayet dönemezsem, istediğiniz bir kimseye verebilirsiniz!” diye münacaat etti.

Sonra çekmeceyi sandukanın kenarına koyarak ayrıldı.

Aradan yıllar geçti. Gencin askerliği bitti ve emanetini almak üzere Hacı Bayramı Veli’ye geldi. Ziyaretini yapıktan sonra, çekmeceyi koyduğu yerde buldu. Hiç dokunulmamıştı.

Orada türbeyi bekleyen türbedara;

“Bu çekmece benimdir. Askere gitmeden önce emanet bırakmıştım. Şimdi alıyorum.” dedi.

Türbedar;

“Tabi, alabilirsen al. Çünkü ben, bir defasında bu çekmecenin yerini değiştirmek istedim. Fakat bütün uğraşmalarıma rağmen yerinden bile oynatamadım. Bunda bir hikmet olduğunu düşünerek, bir daha elimi bile sürmedim.”

Genç, çekmecenin yanına gelip, Hacı Bayramı Veli’ye teşekkür etti ve emanetini alarak köyüne döndü.

Akşemseddin

İstanbul’un manevi fatihi olan Akşemseddin Osmancık’ta müderrisken Hacı Bayramı Velinin evliyalık derececsini duymuş ve ona talebe olmak üzere Ankara’ya gelmişti. Fakat Hacı Bayramı Velinin kendi aklınca olumsuz hoşuna gitmeyen bir durumunu görüp, “buralara boşuna gelmişim” diyerek oradan ayrıldı. Zeynüddin Hafi hazretlerine talebe olmak üzere Mısır’a doğru yola çıktı. Haleb’e vardığı gece bir rüya gördü. Rüyasında, boynuna bir zincir takılmış ve zorla Ankara’da Hacı Bayram-ı Veli’nin eşiğine bırakılmıştı. Zincirin ucu ise Hacı Bayram’ın elindeydi. Bu rüya üzerine, Akşemseddin yaptığı hatayı anlayarak derhal Anakra’ya geri döndü. Şehre ulaştığında Hacı Bayramı Veli’nin talebeleriyle ekin biçmeye gittiğini öğrendi. Tarlaya gitti. Fakat Hacı Bayram hazretleri ona hiç iltifat etmediler. Akşemseddin, diğer talebelerle birlikte ekin biçmeye başladı. Yemek vakti geldiğinde, insanların ve orada bulunan köpeklerin yiyecekleri ayrıldı. Hacı Bayramı Veli, talebeleriyle yemek yemeye başladı. Yine Akşemseddin’e hiç iltifat etmeyip, yemeğe çağırmadı. Akşemseddin yaptığı hatayı bildiği için, kendi kendine;

“Ey nefsim! Sen, Allahü tealanın büyük bir veli kulunu beğenmezsen, işte böyle yüzüne bile bakmazlar. Senin layık olduğun yer burasıdır.” diyerek, köpeklerin yanına yaklaşıp, onlarla beraber yemeye başladı.

Hacı Bayramı Veli hazretleri, Akşemseddin’in bu tevazuuna dayanamayarak; “Köse! Kalbimize çabuk girdin, yanımıza gel.” buyurup iltifat etti, kendi sofrasına oturttu. Sonra ona; “Zincirle zorla gelen misafiri, işte böyle ağırlarlar.” diyerek, onun gördüğü rüyayı, keramet göstererek anladığını bildirdi.

Vergi ve askerlikten muafiyet

Hacı Bayramı Veli, Ankara’ya Sultan Murad Hanın verdiği fermanla geldi. Fermanda, Hacı Bayramı Veli hazretlerinin talebelerinin, yalnız ilim ile meşgûl olmaları için, onların vergi ve askerlikten muaf tutulduğu bildiriliyordu. Bunu duyan pek çok kişi, vergi ve askerlikten kurtulmak için Hacı Bayramı Veli’nin talebesi olduğunu söylemeye başladı. Bunlar o kadar çoğaldı ki, Ankara’nın mali ve askeri düzeni bozuldu. Sonunda Sultan, Hacı Bayramı Veli’den talebelerinin bir listesini istemek zorunda kaldı.

Hacı Bayramı Veli de, Ankara’nın Kanlıgöl mevkiinde bir çadır kurdu ve; “Bize intisab edenler, talebe olanlar burada toplansın.” diye ilan etti. Hacı Bayramı Veli’nin talebesi olduğunu söyleyen herkes, akın akın gelip meydanı doldurdu. Hacı Bayramı Veli; “Dervişlerim, müridlerim! Bana intisab eden talebelerimi bugün burada kurban etmem emrolundu. Canını, malını bana feda eden, çadıra girsin.” buyurdu. Bütün talebeleri bir korku aldı. Bir uğultu yükseldi. Vergiden kaçmak için talebe görünenler; “Bu ne biçim mürşit; bu nasıl müritlik.” diye söylenip duruyorlardı. Hacı Bayramı Veli de, eline keskin bir bıçak ile çadırın kapısında beklemeye başladı. Bu sırada topluluktan, bir erkek ile bir kadın kalabalığı yararak doğruca çadırın içine girdiler. Arkalarından Hacı Bayramı Veli de girdi. Daha önceden çadıra koyduğu koyunu içeride hemen kesti. Kırmızı bir kan, çadırdan dışarı çıktı. Kanı gören herkes hemen kaçtı. Meydanda kimse kalmadı. Daha sonra dışarı çıkan Hacı Bayram-ı Veli; “Anladık ki, bu kadar talebemiz varmış. Sultana bir mektup yazdı ve talebelerinin sayısının bir buçuk olduğunu bildirdi. Bunlardan başka herkes, vergi vermek ve askerlik yapmak suretiyle, devlete olan borcunu ödemelidir” buyurdu.

2. Sözleri:

• Âlim ve velilerin kabirlerini ziyaret ediniz. Zira o büyükler, kendilerini ziyaret edenlere şefaat ederler.
• Hiddet ve kin, hakikatleri gören gözleri kör eder. Öfke, iyi düşünmeyi daraltır, yanıltır.
• Hiçbir günahı küçümsemeyin, çok çalışın. Boş gezenler, zengin bile olsa, arkadaşları şeytan, kalpleri şeytanın konağı olur.
• İnsanların fitnesinden kurtulmak istiyorsanız, çarşı ve pazarlarda sık sık bulunmayınız.
• Dünya gamından, nefsin sıkıştırmasından hafifleyip kurtulmak istiyorsanız, kabristanları sık sık ziyaret ediniz. Ölümü çok hatırlayınız. Ölüm gelmeden hesabınızı yapınız. Tövbe ediniz ki, affa kavuşasınız.
• Ayıp ve kusurlarını gördüğünüz arkadaşlarınızın, komşularınızın, sırlarını ifşa etmeyiniz; çünkü gördüğünüz bu sırlar, size emanettir. Emanete hıyanet ise çirkin bir harekettir. Emaneti koruyunuz.
• Allah’u Teâlâ’ya isyan yolunda, hiçbir kimseye yardım etmeyiniz.
• Çarşıda ve câmi avlusunda bir şey yemeyiniz. Yol ortasında durmayınız. Ticaret erbabının dükkanlarında uzun müddet oturmayınız.
• Helalinden kazanıp, ondan fakirlere cömertçe veriniz.

3. Şiirleri:

Sen Seni Bil

Bilmek istersen seni,
Can içre ara canı.
Geç canından bul anı,
Sen seni bil, sen seni.

Kim bildi efalini,
Ol bildi sıfatını.
Anda gördü zatını,
Sen seni bil, sen seni.

Görünen sıfatındır,
Anı gören zatındır.
Gayrı ne hacetindir,
Sen seni bil, sen seni.

Kim ki hayrete vardı,
Nura müstağrak oldu.
Tevhidi zatı buldu,
Sen seni bil, sen seni.

BAYRAM özünü bildi,
Bileni anda buldu.
Bulan ol kendi oldu,
Sen seni bil, sen seni.

……………

N’oldu Bu Gönlüm

N’oldu bu gönlüm, n’oldu bu gönlüm?
Derdü gam ile doldu bu gönlüm.
Yandı bu gönlüm, yandı bu gönlüm,
Yanmada derman buldu bu gönlüm.

Gerçi ki yandı gerçeğe yandı,
Rengine aşkın cümle boyandı.
Kendi de buldu kendi de buldu,
Matlabını hoş buldu bu gönlüm.

Elfakru fahri elfakru fahri,
Demedi mi alemlerin fahri.
Fakrını zikret fakrını zikret,
Mahv u fenada buldu bu gönlüm.

Sevda-yı a’zam sevda-yı a’zam,
Bana k’oluptur arş-ı muazzam.
Mesken-i canan mesken-i canan,
Olsa acep mi şimdi bu gönlüm.

Bayrami imdi bayrami imdi,
Yar ile BAYRAM eyledi şimdi.
Hamd senalar hamd-ü senalar,
Yar ile bayram etti bu gönlüm.

*Makale, Hâcegân Vakfı Genel Sekreterliği tarafından hazırlanmıştır.

Hacı Bayramı Veli (1352-1430), bu toprağı mayalayan, irfan yolumuzun, gönül sultanlarımızın, Hâcegânın büyüklerindendir.

Ankara’yı eğitim merkezi haline getirip, Akşemseddin gibi, Eşrefoğlu Rumi gibi alimlerle, Fatih Sultan Mehmet Han gibi Hadis-i Şerifle müjdelenmiş padişahlar yetiştirip, çağ kapatıp çağ açtırarak, dünyaya yeni nizam gelmesine vesile olan; sözüyle, sohbetiyle, şiiriyle, tasarrufuyla, nasihatlarıyla insanlığı bozkırdan irşad eden, yeşerten büyük bir Allah dostudur.

Asıl adı Numan olup Ankara’nın Zülfadl (solfasol) köyünde, 1352 (H.752) yılında dünyaya geldi. Küçük yaşlarda ilim tahsiline başlayıp, dini ve zamanının fen ilimleriyle kendisini yetiştirdi. Ankara’da Melîke Hâtun’un yaptırdığı Kara Medresede müderrislik yaparak talebe yetiştirmeye başladı. Burada talim ve tedrisle meşgulken, Kayseri’de tasavvuf yolunu neşreden Somuncu Baba olarak bilinen Şemsettin Musa Kayseri’nin oğlu Hamidüddin-i Veli’nin davetine uyarak tasavvuf yoluna intisap etti ve müderrisliği bıraktı. Rivayete göre Somuncu Baba, müridi Şeyh Suca Karamanî’ye: “Ankara’da Kara Medrese’de Numan adlı bir kimse vardır. Var onu davet eyle, yanıma gelsin” diye gönderir. Şeyh Suca Ankara’ya varır. Hacı Bayram’ı medresesinde ders verirken bulur. Şeyhinin davetini iletir. Hacı Bayramı Veli büyük bir  teslimiyetle “Davete icabet lazımdır” diyerek medresesini bırakıp Kayseri’ve varır. Genellikle müridler mürşidlerini arar ve bulmak için büyük zahmetler çekerken Hacı Bayram Veli’nin bir mazhariyeti de, mürşidinin onu bulup davet etmesidir. ‘Bayram‘ ismi, Somuncu Baba’ya intisabı bir Kurban Bayramı gününe rastgeldiği için şeyhi tarafından vermiştir.

Kayseri ve Bursa’dan sonra üç yıl süren Şam, Mekke ve Medine’yi kapsayan  hac yolculuğuna çıkar, dönüşte Aksaray ve Darende’de tasavvuf yolunda büyük mesafeler kateder. Hocasının 1412 (H. 815) senesinde; “Hilafetle” görevlendirmesi üzerine bu ağır vazîfeyi yüklenip şeyhinin vefatından sonra Ankara’ya dönerek irşada başlar. Daha sonraları Bayramîlik olarak adlandırılan bu özel yolda  sesli zikri Halvetîlikten, sessiz zikri de Nakşîlikten alarak Cenabı Hakka özel bir yol açar.

Sultan II. Murâd Hanın, Hacı Bayram-ı Velî’yi Edirne’ye daveti üzerine, Akşemseddîn ve bir kaç müridi ile birlikte Edirne’ye gitmiştir. Osmanlı devletinde bürokrasinin en tepesinde görevler almış, Yıldırım Bayezidin özel kalem müdürlüğünü yapmıştır. Osmanlıda bürokraside görevli üst düzey memurlara “Hâce” denildiği için kendisine de “Hâce” ünvanı verilmiştir. Hâcegânın büyüklerinden sayılması sebeplerinden belki de en önemlisi zamanın hem zahir hem de mana sultanlığını bünyesinde barındırmış olmasıdır. Zamanın “Hâce-i Hâcegânı” dır. Hâcelarin hocasıdır. Hâcegân yolunun hizmet anlayışındaki gibi insanları Allah’a, Allah’ı da insanlara sevdirmek için çalışmış, bu uğurda, insan yetiştirme yolunda, bir müddet Gelibolu’ya geçip burada insanların irşadına vesile olduktan sonra tekrar Ankara’ya dönüp ömrünün sonuna kadar burada hizmetlerine devam etmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce Ankara’ya yerleşmesi ve Ankara’nın manevi mimarı oluşu, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyetinin payitahtının Ankara olması nedeniyle yeni dönemde Hacı Bayram-ı Velinin önemi artmış, yeni Türkiye Cumhuriyetinin manevi imarında da manevi himmetlerinin yer alacağı konusu gündeme gelmiştir. Bizim de yeni Türkiye’nin manevi imarında Hacı Bayramı Veliye dayanan bir anlayışın etkin rol oynayacağı konusundaki inancımızın tam olduğunu ifade etmek isteriz. Hâcegân büyükleri isimli köşemize Hacı Bayramı Veliden başlamamızın bir nedeni de bu olmuştur.

Miladi 1430 (H. 833) yılında, Ankara’da vefat etmiştir. Mezarı kendi inşa ettirdiği Ulus semtinde bulunan Hacı Bayram Camisi’nin kıble tarafındadır.

Hacı Bayramı Veliye ait: “Adalet güzeldir ama emirlerde olursa daha güzeldir. Cömertlik güzeldir ama zenginlerde olursa daha güzeldir. Sabır güzeldir ama kuvvetlide olursa daha güzeldir. Tevbe etmek güzeldir ama gençlerde olursa daha güzeldir. Utanmak güzeldir ama kadınlarda olursa daha güzeldir” sözü, zamanın hastalıklarına ilaç niteliğinde olması hasebiyle ser levha edilip duvarlara asılacak niteliktedir.

*Makale, Hâcegân Vakfı Genel Sekreterliği tarafından hazırlanmıştır.