بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

Kudreti ile canlarımızı yaratan, hikmeti ile konuşturan, lütfu ile duyuran, Kerem’i ile bağışlayan, Hz.Muhammed Mustafa (sav) Efendimize Ümmet kılan, bizleri bu dünyaya insan ve Müslüman olarak gönderen Rabbimize hamd; ‘’Sen olmasaydın alemleri yaratmazdım’’ ifadesine muhatap olan Sevgili Peygamberimize, O’nun âline, Ashabına,  Tabiun, Etbau Tabiun, Ezvacına ve Ehli Beytine salât ve selam olsun;

Sevgili Kardeşlerim;

Bakara Suresinin 183. ayeti kerimesinde Cenabı Hak şöyle buyurmaktadır:

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذ۪ينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

“Ey Müminler, kötülüklerden ve haramlardan korumanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de farz kılındı.”

Ramazan ayının girmesi ile beraber Müslümanlar üzerine farz kılınan oruç tutulmaya başlandı. Rabbim hakkıyla bu orucu tutabilmeyi Ramazan’ın feyzinden bereketinden istifade edebilmeyi nasip eylesin. Bugünkü yazımızda oruç ibadeti ve hikmetlerinden bahsetmeye çalışacağız..

Oruç, Farsça kökenli bir sözcüktür. Ruze kelimesinin türkçeleştirilmiş halidir. Arapçada ( صوم – صيام) kelimesi ile ifade edilir. Kuranı Kerim’de onbir yerde geçen savm (صوم) sözlükte; kişinin kendisini yeme, içme yürüme ve koşma gibi herhangi bir söz, eylem ve davranıştan alıkoyması, susması bir şeye karşı kendini tutması ve engellemesi anlanlarına gelmektedir. Dini terim olarak savm ( صوم);  Müminin, ibadet niyetiyle imsak vaktinden iftar vaktine kadar kendisini yeme, içme ve cinsi münasebetten kendisini alıkoymasıdır.

Değerli kardeşlerim; 

Oruç ibadetinin geçmişi, insanlık tarihi kadar eski, kadim bir ibadettir. Ey Müminler, kötülüklerden ve haramlardan korumanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de farz kılındı (Bakara 183). Ayetteki “sizden öncekiler” ifadesi ilk insan Hz Adem’e kadar bütün insanları içerir. Hz. Nuh’un bayram günleri hariç her zaman oruç tuttuğu, Hz.İbrahim’in her ayın üç gününde oruç tuttuğu, Hz. Musa’nın Tur dağında kaldığı kırk gün süresince oruç tuttuğu bildirilmiştir.

Ramazan orucu hicretten 1,5 yıl sonra Medine’de Bedir Savaşı öncesinde, Bakara suresinin 183. ayetin inmesi ile farz kılınmıştır. Farziyeti; Kitap, Sünnet ve icma ile sabittir. Oruç; akıllı, baliğ, sıhhatli  mukim  her Müslüman olan erkek ve kadına farzdır.

Oruç ibadetinin FAZİLETİNE bakacak olursak;

1-Oruç, sevabı çok olan bir ibadettir;

Oruç, riyanın en az karıştığı bir ibadet olduğu için, sevabı en fazla olan ibadetlerden sayılmıştır. Yüce Allah (cc) ibadetlere on katından yediyüz katına kadar sevap verir,  oruç ibadetine ise Allah’ın verdiği sevap sınırsızdır. (Müslim Sıyam 164)

2- Ramazan orucu, günahlara kefaret olur;

Efendimiz (sav); “kim inanarak ve sevabını umarak ramazan orucunu tutarsa Allah o kimsenin geçmiş günahlarını bağışlar” buyurmuşlardır. (Buhari Sıyam 6)

3- Cennetin reyyan kapısı oruçlu onlara mahsustur; 

Efendimiz (sav); “Cennette  Reyyan adında bir kapı vardır ki buradan kıyamet gününde sadece oruç tutanlar cennete girer, onlarla birlikte bu kapıdan başkaları girmez” buyurmuşlardır. ( Müslim Siyam 166)

Oruç ibadetinin HİKMETİNE bakacak olursak;

Tüm ibadetlerde olduğu gibi orucun da  dini, ahlâki, ruhi, sosyal, ekonomik, tıbbî ve pedagojik (eğitim) yönünden pek çok hikmetleri vardır. Bunlardan birkaçını şöyle sıralayabiliriz.

1- Oruç, cehennem ateşine karşı bir kalkandır;

Peygamber Efendimiz (sav) orucumuzu kalkana benzetmiştir.  Kalkan, kişiye gelebilecek zarardan koruduğu gibi oruçta Müslüman’ı cehennem ateşinden korur. Bu noktada şöyle buyurmuştur; “kalkan savaşta sizi koruduğu gibi oruç da cehennem ateşinden korur”. (İbni Mace Savm 1)

2- Oruç, Müslüman’ın ahlakını güzelleştirir;

Oruç, insana köklü bir irade terbiyesi veren, insanı kötü alışkanlıktan temizleyen iyi huylar kazandıran bir ahlak eğitimidir. Hadisi şerifte;

الصِّيَامُ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ، فَلَا يَجْهَلْ يَوْمَئِذٍ، وَإِنِ امْرُؤٌ جَهِلَ عَلَيْهِ فَلَا يَشْتُمْهُ وَلَا يَسُبَّهُ، وَلْيَقُلْ إِنِّي صَائِمٌ

“Oruç bir kalkandır, sakın bir kimse oruçluyken cahillik edip de, kem söz söylemesin, birisi sataşır veya kötü söz söyleyecek olursa ben oruçluyum, ben oruçluyum desin”. (Buhari Savm 9)

Kişiyi haram ve kötülüklerden korumayan oruç, amacına ulaşmamış demektir. Zira Efendimiz (sav);  “kim yalan söylemeyi ve yalanla iş yapmayı bırakmazsa, Allahın onun yemesini ve içmesini terk etmesine ihtiyacı yoktur” buyurmuştur. (Buhari Savm 8)

3-Oruç, merhamet duygularını geliştirir;

Oruç tutan bir Müslüman, açlık ve susuzluğu nefsinde tatmakla, ihtiyaç içerisinde bulunan fakir ve yoksulların halini anlamış olur. Böylece kendisinde fakir ve yoksulluk çekenlere yardım etme fikri açığa çıkar. Efendimiz (sav);

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : الرَّاحِمُونَ يَرْحَمُهُمُ الرَّحْمَنُ ارْحَمُوا أَهْلَ الأَرْضِ يَرْحَمْكُمْ مَنْ فِى السَّمَاءِ

”Siz yeryüzündekilere merhamet ediniz ki, gökteki (melek)ler de size merhamet etsinler.” buyurmuşlardır. (Ebû Dâvûd, Edeb, 58)

4- Oruç, sağlığı korur;

Orucun sağlığımız yönünden önemini bilen Efendimiz (sav), ümmetine; “oruç tutunuz, sıhhat bulursunuz’’ buyurmuşlardır (Taberânî, M. Evsat, 8174). Son dönem Tıp İlmi orucun faydaları üzerine çokça çalışmalar yürütmüştür. Oruç tutan insanın “otofaji” denilen bir sistemle, aç kalan bedenin, içeride zayıf ve hastalıklı hücreleri yemesi sonucu bağışıklık dahil bir çok hastalıkların tedavi olduğu, tabiri caizse insanın bedenen yıllık bakımının yapıldığı görüşlerine yer veren makaleleri görmekteyiz.

5-Oruç, nimetlerin kadrini kıymetini öğretir;

İnsan, elinde olan nimetlerin kıymetini ancak bunlar elinden çıktıktan sonra anlar. Oruç tutmakla bir süre nimetlerden uzak kalan insanın gözünde bu nimetlerin değeri daha iyi anlaşılır.

Bu anlayış insana, onları daha iyi korumasını ve nimetleri kendisine veren Allah’a daha çok şükretmesini öğretir, nimetlere şükür ise onların çoğalmasına vesile olur.

6- Oruç, insana sabır gibi çok yüksek bir alışkanlığı kazandırır;

Oruçlu kimse imsakten (sahurdan) iftara (akşama) kadar yeme-içme ve şehvetten kendini korumak suretiyle bir nefis mücadelesi yapmış olur. Bu ibadeti ancak sabırlı kişiler başarabilirler. Sabrın ise dinde çok büyük bir yeri vardır. Nitekim Kuranı Kerimde Cenabı Hak:

قُلْ يَا عِبَادِ الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْۜ لِلَّذ۪ينَ اَحْسَنُوا ف۪ي هٰذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌۜ وَاَرْضُ اللّٰهِ وَاسِعَةٌۜ اِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ اَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ

“(Resûlüm!) söyle: Ey inanan kullarım! Rabbinize karşı gelmekten sakının. Bu dünyada iyilik yapanlara iyilik vardır. Allah’ın (yarattığı) yeryüzü geniştir. Yalnız sabredenlere, mükâfatları hesapsız ödenecektir.“ (Zümer 10) buyurdu.

Rasûlüllah (sav):

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الصِّيَامُ نِصْفُ الصَّبْرِ

“Oruç sabrın yarısıdır.”  buyurmaktadırlar. (İbn Mâce, Sıyam, 44)

Değerli kardeşlerim,

Oruçtan beklenen şey ; Oruç, sadece yemeyi ve içmeyi bırakmak değil, aynı zamanda kötülüklerden uzaklaşmaktır. Midemiz, yiyecek ve içeceklerden uzak kaldığı gibi dilimiz de yalandan, ellerimiz haramdan, gözümüz harama bakmaktan, kulaklarımız haram işitmekten uzak durmalıdır.

Rabbim  hepimizin günahlarını afeylesin. Bu mübârek ayın bereketinden, feyzinden istifade etmeyi, bayrama günahlarımızdan kurtularak çıkmayı nasip eylesin. Tutmuş olduğumuz oruçları, günahlarımıza kefaret eylesin.  Yine bu ayda inzal olunan Kur’ân-ı Kerîmi çokça okumayı, anlamayı ve onunla amel etmeyi hepimize nasip eylesin ..Amin.. Amin.. Amin ..

Selam ve dua ile..

Osman KELEŞ

Dünya arzuları, kuşattı beni,
Köle kıldım, bu nefsime bedeni,
Gör ki; yorgun düştüm, özledim seni,
Hoşgeldin.. Ey onbir ayın sultanı.

Özledim o solgun, nurlu tenleri,
Günahtan arınmış, ak bedenleri,
Rahmân Cemâline, aşk çekenleri,
Hoşgeldin.. Ey onbir ayın sultanı.

Bir başka güzeldir, şimdi simalar,
Bir başka açılır, yüce semâlar,
Bir başka yükselir, hamd-ü senâlar,
Hoşgeldin.. Ey onbir ayın sultanı.

                                   Cengiz NUMANOĞLU

Hamd; bizleri yoktan var eden, varlığından haberdar eden, bizleri Kur’an’a  muhatap kılan, Rabbimize mahsustur.

Salât ve selam; Efendimize (sav) onun âline, ashabına, tabiin, etbau tabiin, ezvacının ve ehlibeytinin üzerine olsun.

Değerli kardeşlerim,

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذ۪ٓي اُنْزِلَ ف۪يهِ الْقُرْاٰنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدٰى وَالْفُرْقَانِۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُۜ وَمَنْ كَانَ مَر۪يضًا اَوْ عَلٰى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ اَيَّامٍ اُخَرَۜ يُر۪يدُ اللّٰهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُر۪يدُ بِكُمُ الْعُسْرَۘ

‎‏ (Bakara 185)

Evveli rahmet, ortası mağfiret, sonu da cehennemden azat olarak tasvir edilen, Ramazan ayının arefesindeyiz. Bu vesile ile tüm kardeşlerimin Ramazan ayını tebrik ediyor, İslam âlemine hayırlar getirmesini, akan gözyaşı kan ve zulmün sona ermesini, Rabbim’den niyaz ediyorum. Ramazan ayı birliğimize, beraberliğimize, kardeşliğimizin derinleşmesine vesile olsun inşallah.

Değerli kardeşlerim,

Kainatı yoktan var eden Rabbimiz, kainatın gözbebeği ve varlık sebebi insanoğlunu mükerrem bir varlık olarak yaratmış, onu yaratılmışların pek çoğundan da üstün kılmıştır. Rabbimizin en büyük ayetlerinden biri olan insan, Ahsen-i takvim üzere (en güzel biçimde) var edilmiş, belki de bu hikmete binaen dağların ve taşların yüklenmediği o büyük emaneti, kulluk gibi ağır bir sorumluluğu, omuzlarına almıştır. Böylece başıboş bırakılmayan ve beyhude yaratılmayan insan yeryüzünde Allah’ın (cc) halifesi kılınmıştır. Bu ulvi görevi ve sorumluluğu hakkıyla yerine getirebilmesi için de kainatta ki her şey onun hizmetine sunulmuştur. Allah’ın (cc) kendisine sunduğu tüm hizmetlerden ve imkanlardan azami derecede istifade eden insanoğlu, Rabbini tanıma, ona hakkı ile kul alabilme sorumluluğu taşır. Zira Rabbimiz Efendimize (sav) hitaben ölüm gelinceye kadar Allaha kulluk et (Hicr 99) buyurarak İnsanoğlunun bu dünyada görevinin Allah’ı (cc) tanıma ve O’na kulluk olduğu bildirilmiştir.

Bu kulluğun tezahürü olan oruç ibadetini ifa ettiğimiz Ramazan ayına girmek üzereyiz, Rabbim hayırlara vesile eylesin.

Bu vesile ile Ramazan ayına ve onu önemli kılan özelliklerine İslami perspektiften bakmak istiyoruz;

Kameri aylardan Kuran’da ismi geçen tek ay (Bakara 185) Ramazandır.

Ramazan kelimesi, güz mevsiminin başında yağıp yeryüzünü temizleyen yağmur anlamındaki (رَمْضَى) kelimesinden, başka bir görüşe göre ise güneşin şiddetinden taşların son derece kızması anlamındaki (َرَمَض) kelimesinden türetilmiştir. Her iki köke de baktığımızda kelime manası itibarıyla temizlik, yanmak, keskinlik manalarını çıkarıyoruz, Ramazan ayında oruç ve diğer ibadetlerle Allah’a yönelen müminler günahlarından temizlenir, aranır, bilinçlenir, iman ve ahlak bakımından keskinleştir, kuvvetlenir.

Rahmetin ve merhametin bol olduğu, sağanak sağanak yağdığı ramazan ayini değerli kılan özellikleri şöylece sıralayabiliriz bunlar;

1- Kuranı Kerim bu ayda indirilmeye başlanmıştır.

Kuranı Kerim önce Berat gecesi Levh i mahfuza iniyor buna (تنزيل) deniyor, sonra da 610 yılında Ramazan ayı, Kadir gecesi dünya semasına iniyor bunada (انزال) deniyor.  O yüzden bu ay Kur’an ayıdır, Kur’an’la daha çok hemhal olacağız, mukabelelere iştirak edip hatimler indireceğiz onu anlamaya çalışıp hayatımızın öznesi haline getireceğiz, bu vesileyle Rabbimizin rızasına kavuşacağız.

2-Farz olan oruç Ramazan ayında tutulur.

Ramazan orucu bakara suresinin 183-184. ayetlerinin inmesi ile hicretin ikinci yılında Bedir Savaşı öncesi Şaban ayında farz kılmıştır.

Oruç, İslam’ın beş temel esaslarından biridir, akıllı ergenlik çağına gelmiş mukim ve sağlıklı her erkek ve kadına farzdır.

3- Bin aydan daha hayırlı olan Kadir gecesi Ramazan ayı içerisindedir (Kadir Suresi).

Efendimiz (sav) Kadir gecesini hakkıyla ihya edenlerin bağışlanacağını bildirmiştir.

4- Ramazan ayında cennet kapıları açılır, cehennem kapıları, kapanır şeytanlar zincire vurulur.

Bu aya has olarak cennet kapıları açılır. Cehennem kapıları kapatılır ve şeytanlar bağlanır.

5- Ramazan ayini hakkıyla ihya eden müminlerin günahları bağışlanır.

Bu noktada Ramazan ayını fırsat ayı olarak görmek, günahlarımıza tövbe etmek, nefis muhasebesi yapmak ve edinmiş olduğumuz güzel hasletleri diğer zamanlara yayarak Allahın rızasını kazanmak gerekir.

6- Ramazan rahmet mağfiret ve bereket ayıdır.

Efendimiz (sav); “‏O, öyle bir aydır ki başı rahmet ortası mağfiret sonu da cehennemden kurtuluştur” buyurmuştur.

Ayların sultanı Ramazan; Kuran, oruç, sabır, yardımlaşma, dayanışma, rahmet, bereket ve mağfiret ayıdır. Bu ayda mümin çokça ibadet eder, tövbe ve İstiğfarla arınmaya, hayır ve hasenatla Allah’ın rızasını kazanmaya çalışır.

Rabbim ramazan ayini hepimize hayırlı eylesin,

Hayatı  Ramazan, ahireti de bayram olan kulların zümresine ilhak eylesin,

Rabbim hakkıyla idrak edebilmeyi nasip eylesin

Selam  ve dua ile

Osman KELEŞ