.              Hâk-i der-i Hâce Sâminî
.                                İmam
.         Osman Bedrüddîn bin Selmân [1]
.       27 Kânûn-i evvel 1319/9 Ocak 1904

[1] Hâce Osman Bedruddîn Erzurumî, Gülzâr-ı Sâminî Mektubât, 86. Mektuptan. Detaylı bilgi için TIKLAYINIZ…

…

İş’ârınıza muntazıran evrâd-ı yevmiyenize devâm edemediğiniz fehm olunuyor.

Yâ hû! “Bilesiniz ki, kalpler ancak Allâh’ın zikri ile itminan (huzûr) bulur” (Ra’d, 13/28) âyet-i kerîmesi ve nass-ı celîli, kalbin zikr ile mütmain olmasına ve sâhib-i huzûr olup, devlet-i vuslatı bulmasına ve temkîn erbâbından ol­masına delîl-i vâzıh-ı bes ve kâfidir. “Bir kimseye zikr veril­dimi o kişiye mensûb-i vilâyet itâ edilmiştir. Bir kimseden de zikrullâh selb olundu (kaldırıldı ise) ya’nî devâm ede­medi ise o kişiden mensûb-i vilâyet geri alınır” demişlerdir.

Amandır, birader; hiçbir gâile seni evrâdından ve huzûrundan avk (men’) etmesin. Huzûrun yevmiye ziyâdelendikçe, sürür ve şükrün dahî tezâyüd eylesin. Gaflet ve zühûlün (düşmanlıklar) olursa, tâib ve müstağfir olmanız lâzımdır. Zirâ, “bir kimsenin ki, bidayeti mahrum ola, niha­yeti dahî mahrûmiyeti müntec olur”, diye âriflerin kâide-i külliyeleridir, bilesiniz azîzîm.

Bâkî, her halde hazreti Allâh muîn ve nasîrin ve eren­ler ve pîrim Hâce Sâminî hazerâtı zahîr ve destgîriniz ol­sun canım.

Ves selâmü aleyküm ve alâ men ledeyküm min ihvânid-din.

                     Hâk-i der-i Hâce Sâminî
                                    İmam
                 Osman Bedrüddîn bin Selmân
.             17 Haziran 1311 / 29 Haziran 1895

.    (Gülzâr-ı Sâminî Mektubât, 29. Mektuptan)

Azîzim!

Bu manevi yolda istikâmet edenlere, hazreti Allâh, mâ-i vedâd (sevgi suyu) içirip, muhabbet şerâbıyla kandırıp huzûr ve ünsünü bahş ve ihsan eder. Nitekim Kelâm-ı Mecîd’inde: “Şayet doğru yola gitselerdi, bu husûsta kendilerini denememiz için onlara bol su verirdik” (Cîn, 72/16) buyurmuş ve mâ-i muhabbetle kendine teveccüh edip inâbe eyleye­rek ehl-i tarîk olan sâlikleri ibkâ (bâkî) buyuracağını ve mahbûb-u Hakk olacaklarını duyurmuştur. Zât-ı bahta mü­teveccih olmayıp zikr-i hakîkî olan devlet-i huzûru bulama­yan ve gâfil kalanları dahî şiddetli azâb ile muazzeb ve nâr-ı firkatle muharrak (yakılmış) eyleyeceğini: “Kim Rabbinin zikrinden yüz çevirirse, Rabbin onu git gide artan çetin bir azaba uğratır” (Cin, 72/17) âyet-i kerîmesiyle ibâdına ha­ber vermiştir.[1]

[1] Hâce Osman Bedruddîn Erzurumî, Gülzâr-ı Sâminî Mektubat, 20. Mektuptan bir bölüm.

      “Gözü açıklara görünür o yâr,
       Açamaz yâr perdesin ağyâr,
       Görmek istersen eğer ol yârı,
       Nergis gibi gönül gözün uyar.”

Ma’rûzât-ı dâ’iyânemdir (Gönülden gelenlerin arzıdır).

Selâm-ı mahsûs birle tab’-ı şerifinizi istifsâr eylerim.

Birâder-i ekremim, her halde tevfik-ı Hakk’a mazhar olup günden güne terakkide bulunmanızı Cenâbı Hakk’dan niyâz eylemekteyim. Hazreti Allâh Celâl ve Ce­mâl tecellisinden feyz mend edip şühûd-u zâta eriştirmek­le zevk-yâb eyleye. Âmin.

İrsâl eylemiş olduğum duâ-nâme-i faklrâneme cevâben isbâl buyurduğunuz 18 Nisân 1310 (1894) târihli vedâd-nâme-i kerimâneleri vâsıl-ı eyâd-i muhlisânem oldu. Muhab­bet-i füâdiyeniz ve ihlâs-ı ma’neviyeniz meşhûdum olduk­ça fevkal-gâye memnûn ve mahzûz olmaktayım. Hazreti Hakk tarîkte istikâmet ve iki âlemde ber-murâd eyleyip saâdet-i dâreyne vâsıl olmakla mesrûr ve şâdan olasınız.

Tarafınıza teveccüh ve muhabbetim yevmen-fe-yevmen (gün be gün) ziyâde olmaktadır. Hemân sizden niyâzım budur ki, hâne-i kalbinizi ta’mire sa’y edip huzûr-u meallâhı bulmadıkça, rahat olmayasınız. Tahsil-i rızâ ve ma’rifet için halk olunduğunuz malûmunuzdur. Hidâyet ve inâyet-i ezeli eri­şip, sizi bâbullâh olan insân-ı kâmile eriştirmiştir. Ve zikrini bu vâsıta ile kalbinize ilkâ buyurmuştur ve hubb-u ezeli mi’rât-ı dilinize mün’akıs ve celî olmuştur. İşbu muvaffaki­yete hamd ve şükr eylemek lâzım ve lâ-büddür (zarûrîdir). Ve bu ni’meti verenden bir ân gönlü gaflet ettirmemek emr­i ehemdir. Zîrâ, hadis-i kudsî’de Cenâbı Hakk, “Ey Âdemoğlu! Beni zikredince Bana şükredersin; Beni unutunca, küf­redersin”  (Heysemî, Mecmau’z-zevâid, X, 79) buyurmuştur. Ya’nî, “Ey âdemoğlu! Beni unut­mayıp zikr-i hakîki olan huzûr ve ünsümle me’lûf olur isen, Bana şükr etmiş olursun ve Benim huzûr-u ilâhiyemi mâsivâya bedel verip gâfil kalır isen, Bana küfr eylemiş bulu­nursun. ”

Tarîkimizin bir rüknü dahî: “HOŞ der DEM” dir ki, sâlikin aklı nefesinde olup hiçbir nefeste gaflet eylemeye. Ve bir rüknü de, “YÂD DAŞT” dır ki sâlik-i sâdık dâimâ Cenâb-ı Hakk’ın huzûrunu hatırından gidermeye. Ve bir rüknü “NİGÂH DAŞT” dır ki, ârif âgâh olup huzûr-u Hakk dilde me­leke olarak kat’a (asla) gâfil olmaya. Ve bu hâlinde ol ârif nâil-i vuslat olup, dünyâda ber-murâd ve kâm-yâb olmuş­tur. Ve tarîkattan murâd, ârif kendi varlığından fânî olarak canını cânânına teslîm edip, bu “Nigâh-daşt’ı bulup rahât olmaktır. Ve ahlâk-ı İlâhî ile mütehallık olup, şerîat, hakîkat ve ma’rifet ile âmil olarak lübb-ü şerîat (şeraîtin özü) olan hakîkate ermektir.

Hakk Teâlâ hazretlerinin: “Ey Âdemoğlu! Ben seninleyim, sen kiminlesin?” Hadisi kudsîsini işitip huzûr-u meallâhdan ayrı olmayasın ki, ol zât-ı baht dâimâ seninle bera­berdir. Ve dahî: “Ben senin içinim, sen kimin içinsin?” buyur­muştur ki, ya’nî, “Ey Benim abdim. Ben senin içinim, ya sen kimin içinsin” deyu süâl buyurduğundan, dâimâ gönül, fikir ve meylini mâsivâullâhdan kat’ edip O’nunla ve O’nun için olasın ki, Nâbî efendi buyurur:

“Ol senin olunca ey rûh-ı revân,
Hep senin için olmuş olur cümle cihan.”

Bu vecihle Cenâbı Hakk’ı karîb bilip ve bulup râhat edesin ve iki âlem havf ve hüznünden kurtulup müttakî olan zümre-i evliyâullâhdan olasın.”Bilesiniz ki Allâh’ın evliyâlarına korku yoktur, onlar üzülmeyecekler de. Onlar, îman edip de takyâya ermiş olanlardır.” (Yûnus, 10/62-63) âyet-i kerîmeleri, selâmet-i sûrî bulup, ittikâ-ı zâhirî ve bâ­tını edenler nâil-i vuslat olup evliyâullâhdan olduklarına ve bu zevât-ı şerîfeler için iki âlemde bir matlab ve havf ve hü­zün ve bir murâdları kalmadığına delîl-i vâdih-i beştir. Ve dahî böyle kimseler hem dünyâda ve hem âhırette mübeşşir buyurulduklarına: “Dünyâ Hayâtında da, âhırette de onla­ra müjde vardır, Allah’ın sözlerinde asla değişme yoktur. İşte bu büyük, kurtuluşun kendisidir” (Yûnus, 10/64) âyet-i celîle- i rabbânî müjdesi kâfidir. Size nazarımız böyledir ki, sa’y edip tahliye-i derûn-u birle nûr-u huzûra ererek bâtınınızı münevver kılasınız. Ve ondan sonra demeyesiniz ki, “Hakk hani ?” OI ede sizi istilâ. Ve bu müjde ile mübeşşer olmuş­lardan olasınız.

Dâimâ şer-i şerif ile âmil olup sünenât-ı seniyye-i nebeviyyeye teb’iyyet huzurun izdiyâdına sebeb ola­cağından her halde bunlardan ayrılmıyasınız ve ihvânla güzelce sohbet ve muhabbet edip yekdiğerlerinizde ayıp aramayarak bir vücûd gibi olup huzûr-u meallâhı bulmağa sa’y-ı beliğ edesiniz. Biz her-bar (dâimâ) yok­luk yolunu göstermekten ve terbiyemiz o yolda olup ol sûretle terbiyeden geri durmaz iken, aranızda varlık zuhûr etmesine taaccüb etmekten başka bir ma’nâ ve­remiyorum. Birbirinizden gücenmeyip safa’-ı derûnla zevk-i tamda olmanızı tavsiye ederim. Yok, neyi görür ve neden gücenir, anlayıp basîret üzere bulunasınız.

Cümle ihvâna selâm tebliğ buyurasınız. Cümlenize duâyı mahsûs eylemekteyim ve teveccühden hâli olma­maktayım, bilesiniz.

Bâkî, her halde lûtf-ü Hudâ yâriniz ve tevfîk-i Hakk refikiniz ve pirim sultan Sâmînî Efendimiz hazretleri dahî meded-kârınız olsun, azîzim.

Ves selâm.

“Ey Rabbimiz! Bize dünyâda da iyilik ver, âhırette de iyilik ver. Bizi Cehennem azabından koru” (Bakara, 2/201)

                            Hâk-i der-i Hâce Sâmînî
  .                                           İmam
                        Osman Bedrüddîn bin Selmân
.                     27 Nisan 1310/9 Mayıs 1894

Ankara’da Ulemâdan Bir Zât’a;

…..

Kurban bize böyle bir hâl vâki’ olmuştur:

Bir gece âlem-i menâmda, bir ebniye-i âliyenin (yük­sek binâların) birisinin merdiven dibinden yukarı bakmakda iken merdiven başında bulunan mürşid-i a’zâm ve Efendim Mahmud Sâminî (ks) Hazretleri işâret buyurdular, yanlarına çıktım. Kolumdan tutup beni ayrı bir odaya aldı­lar.

Odaya girdiğim zaman, Fahr-i Risâlet-penâh (sav) Efendimiz başta ve ulû-l-azm peygamberân etrâfında cem’ olmuş gördüm. En sondan başlayarak her birlerinin ayrı ayrı ellerini öptüm.

Herhangisinin ellerini öptümse bana birer hediye uza­tıyorlar ve uzattıkları hediyeyi kalbimin içine koyuyorlardı.
Hazret-i îsâ (salavâtullâhi alâ nebiyyinâ ve aleyhi) efendi­mizin elini öpmekte iken Fahr-i Risâlet-penâh (sav) Efendimiz: “Gel Hâfız, onlar seni doyuramazlar!” buyurdular.

En sonra Fahr-i Risâlet-penâh (sav) Efendimizin yed- i saâdetlerini takbîl ettim (öptüm). Diğer peygamberler misillü, O da bir hediye verip kalbime koymuş idi ki anda kal­bim leb-â-leb dolmuş artık bir darı tânesi alacak yer kalma­mış idi.

Bunun üzerine bir beyaz kâğıt çıkarıp ortasına bir mü­hür basdılar ve zarfa koyup zarfı dahî mühr-i saâdetle temhîr ettirdikten sonra “Ey Hafız, bu senin ve sana tabî olanların berât-ı necâtiyesidir” buyurdular.

Uyandım… rüyâ imiş… yalnız zarf elimde mevcud idi.

                             Hâk-i Der-i Hâce Sâminî
                             İmam
                             Osman Bedrüddîn bin Selmân
                             11 Şubat 1311 / 24 Şubat 1896

Not: Bu mektub, Osman Bedrüddîn Erzûrûmî (ks)’nin İhvanlarından olan Harput’lu Kol Ağası Mustafa Ispir’in kızı Mükerreme Keleştimur’dan alınmıştır. Aslı âilesindedir.

Pek garibime gider. Meselâ namazlarda veyâhut sâir vakitler­deki duâlarımızda: “Allâhummahşurnâ fi zümrati’s-sâlihîn” veyahut: “Teveffenâ müslimen ve elhiknâ bi’s-salihîn”diye dua ederiz.

Hâşâ bunu halkı tahkîr için söylemiyorum. İz’ânımız ve irfânımız, intibâhımız artsın diye söylüyorum. Evet “Yarabbi, sen bizi sâlihler zümresiyle haşret” veyahut: “Bizi müslüman olarak öldür ve sâlihlere ilhak et” diye duâ ederiz sonra da sâlihleri nerede görürsek hemen kaçarız, kat’iyyen onlara yanaşmayız. Şu halde yaptığımız duânın mânâsı ne demektir bilmiyoruz? Bu nasıl duadır ki sözümüzle onlarla berâber olmayı isteriz, fakat fiilen de onlardan kaçarız.

Yahut bu duanın mânâsı şöyle olmak lâzım gelir ki: “Yarabbi biz burada nefsimizin her dediğini yapacağız, kat’iyyen onun emrinden dışarı çıkmayacağız. Fakat Ahirette de yi­ne sen bizi sâlihlerden ayırma. Onlarla beraber bizi Cennete gönder ki orada rahat edelim ve yine bu nefsimizin arzularına hizmet edelim.”

Şimdi söyleyiniz, böyle dua olur mu? Ve siz olsanız bu duaya âmin der misiniz? Herif saatlerce kahvede oturur, saatlerce mâlâya’nî ile  lâ’biyyâtla (ağızdan salya akarak konuşmak) ve daha neler ve nelerle meşgul olur, câmi’den, Kur’an dinlemekten va’z ve nasihat dinlemekten hoşlanmaz: Sâlihler ve zikir meclisinden kaçar. Demek bu âdem bu nimetlerin kadrini bilmiyor, bunların ne büyük nimet olduğunu takdir et­miyor. Daha nasıl bunları ve bunlarla olmayı arzu etsin?

Halbuki bunlar öyle nimetlerdir ki baha biçilmez ve bu da burada belli olmaz, ancak orada belli olur ve anlaşılır. Hayret ediyorum, insan nasıl ibâdet ve tâat’i terkeder, fevteder, zikir­den ve fikirden, ahlâk-ı İlâhî ile tehalluk’dan, sâir esbâb-ı kurubât ve vuslattan dûr ve mahrum kalmaya kâil ve râzî olur bilmem?

Cenab-ı Hak bir âyet-i Celîlede buyuruyor ki: “O gün özür dilemeleri zâlimlere asla fâide etmeyecektir. Lanet onların, fena yurt da onlarındır” .[1]

Efendiler, tâat etmemek zulümdür, şirk etmek zulümdür hem de pek büyük bir zulümdür. Zikir ve fikir’de bulunma­mak, tezkiye-i nefse ve tahliye-i kalbe çalışmamak, mâsivallah’dan ferâgate sa’yetmemek… bunlar hep zulümdür. Kezâ kibir, haset, enâniyyet, nifak zulümdür. Hem de bakınız nifak ne demektir: Namaz kılanları, oruç tutanları, evâmir-i İlâhiyyeyi icrâ edenleri beğenmemektir, onlarla istihzâ’dır.

Hele bir kerre nifâkın şu mânâsına bakınız ve bir de zama­nımız âdemlerinin işine dikkat ediniz. Şimdi namaz kılanı, oruç tutanı, zikir ve fikirde bulunanı, hasılı Allah diyeni kimse sevmiyor. Bakınız ki zamanımızda münâfık ne kadar çoktur. Bizden bir ibâdet fevt olsa Şeyh Şiblî gibi saatlerce ve deyneklerle kendimizi dövmeliyiz. Hz. Şiblî öyle yaparmış. Yanına bir sürü deynek koyar, Cenâb-ı Hak’tan gaflet ettikçe o deyneklerle kendisini dövermiş. Ne yapalım, bu nefisten kurtulmak için biz de ne lâzımsa onu yapacağız. Başka çare yoktur.

Ahmed Sârbân Hazretleri büyük hem de pek büyük bir zâttır. “Can haberin bircan’dan alagör” diye emrediyor. Ne yapa­lım Evliyâullah hazerâtına muhtacız. Onlarla olmak, musâhabetlerinde bulunmak, hizmet ve emirlerini tutup, yerine ge­tirmek lâzımdır ki biz de can haberini alabilelim… Ve İllâ Felâ… (Başka çare yok).[2]

[1] Gâfir (mü’min), 40/52.

[2] Gülzâr-ı Saminî Sohbetler (6. Baskı), Hâce Osman Bedruddin Erzurumi, Hâcegân Vakfı Yayınları, Ankara 2025, Sohbet No:165, s.367.

Şâh-ı Nakşibend Efendimizin Hüsâmüddin nâmında bir halîfesi var idi ki pederleri âlimlerin büyüklerinden Hamîdüddin adında bir zât imiş. Şâh-ı Nakşibend Efendimize de muhabbetleri var imiş. Her vakit ziyâretlerine gelip gider fakat nasılsa inâbe etmemiş. Vefat sırasında pek ziyâde ıztırâba dûçar olmuş. Oğlu pederine: “Baba bu hâlin nedir?” diye sor­muş. Pederi ise ; “Oğlum şimdi benden bir şey istiyorlar ki onu vaktiyle tedârik edemedim, bende yok şimdi de tedâriki kabil değil Benden kalb-i selîm istiyorlar” der. Oğlu babasına: “Ba­ba şimdi her şeyi bırakıp azıcık gözlerinizi kapayınız, benimle meşgul olunuz” der. Baba, oğlunun tarifi gibi yapar ve biraz meşgul olur. Sonra gözlerini açarak: “Elhamdülillâh oğlum, maksat hâsıl oldu. Yüzün ak olsun! Ver elini öpeyim” der.

Pederi, oğluna rabıta etmekle demek ki kalb-i selîm tedârikine muvaffak olmuş. Sübhânallah!.. Pedere bak, evlâda bak!.. [1]

[1] Gülzâr-ı Saminî Sohbetler (6. Baskı), Hâce Osman Bedruddin Erzurumi, Hâcegân Vakfı Yayınları, Ankara 2025, Sohbet No:67, s.91.

[2] Bağdatlı Ruhi, Bugünkü dile çevirisi şöyledir: “Ey Hoca; sanma ki senden altın ve gümüş isterler, Hiçbir şeyin fayda vermeyeceği günde, tertemiz ve sapasağlam bir kalp isterler.”

Sure-i İbrâhimde: “Görmedin mi Allah sana nasıl bir mesel îrad etmiştir? Güzel bir kelime, kökü sabit (ve sağlam) ve dal(lar)ı semâda olan bir ağaç gibidir. Ki o (ağaç) Rabbinin izniyle her zaman yemişini verir, durur. Allah insanlara (böyle) misâller îrad eder. Olur ki onlar çok iyi düşünüp, ibret alırlar”[1] buyruluyor. Hz. Allah bu âyet-i celîlesiyle Hubb-i Ezeliyy-i Rabbâniyesine ve o’nun âsâr ve semerâtına işaret buyuruyor. Evet, vücûd-ı insânî “Kalb”in, Kalb de o “Sırr-ı İlâhî”nin müstekarrıdır. (karargâh). Bu Sırr ve Hubb-i İlâhî’nin asl’ı, sâbittir ki, Sırr-ı İnsâniyededir. Ve fer’i semâya, belki tâ O Hazret’e müntehî’dir. Ve bu “Şecere-i muhabbet” her an, Rabb’in izni ile meyvesini verir. Gerek sâhibi ve gerekse mahlûkât-ı sâire bu meyveden istifâde ederler. Hz. Allah, insan’ı da işte bu kemâlin tahsil ve izhârı için bu âleme getirmiş­tir. Böyle Hakk da zâhir olmuştur.

“Ben bir gizli hazine idim…” Hâdis-i kudsî’sinin sırrı, Ehl-i Yakîn’e zâhirdir. Ve bu Ehl-i Yakîn’den Hz. Allah râzî olmuştur. Diğer mü’minler ve insanlar gerek bilsinler, gerek bilme­sinler; gerek inansınlar, gerek inanmasınlar, bunların sâyelerinde sâyelenirler… Doğrusu budur.

Şam’da, Şeyh Ahmed namındaki bir zâtin, yolda eşkıyâ tarafından malı gasbolunan Behram Mecûsî’ye tesellî için gidişi ve Behram’ın mukâbelesi mâlumdur. Ve Şeyh Ahmed’in vâkî teklifi ve cereyan eden muhâvere üzerine Behrâm’ın İslâmiyeti kabul edişi de mâlûm’dur. Behram Mecûsî Dîn-i İslâm’ı kabul eder etmez, Şeyh Ahmed biraz tefekkürle kendinden geçer ve bilâhare ayılır. Bu hâlinin esbâbını soran Behram’a der ki: “Hz. Allah’tan korktuğum için bayıldım. Zîra siz, bu ka­dar sene bu ateşe tapınırken, Cenâb-ı hak tevfîk buyurdu ve İslâmî kabul ettiniz. Acaba benim âkıbetim ne olacak? diye dü­şündüm ve Allah’ın korkusu ile bayıldım.”

Bunun üzerine Şeyh Ahmed’e mânen: “Bu Behrâm’a olan senin yüzündendir” diye tebşîr olunur ve bu sûretle müşârunileyh tesellî buyrulur.

[1] İbrahim, 14/24-25.

[2] Gülzâr-ı Saminî Sohbetler (6. Baskı), Hâce Osman Bedruddin Erzurumi, Hâcegân Vakfı Yayınları, Ankara 2025, Sohbet No:394, s.676.

Efendimiz (sav) Hazretleri bir hadîs-i şeriflerinde: “Hafaza me­leklerinin işitemeyecekleri bir amel; işittikleri, haberdar oldukları bir amelden yetmiş kat efdal’dir. Bu amel ise amel-i kalb’dir” buyuruyorlar. Yine Efendimiz (sav) Hz. Muâviye’ye: “A’mâl-i kalbiyyenin zerre kadarı a’mâl-i zâhirenin dağlar kadarından büyüktür” buyurmuşlardır. Kalb amellerinin böylesine büyük olması münhasıran Cenâb-ı Hakk’a mahsus olmalarındandır. Ve nefs ve Şeytan’ın hoşlanmadığı bir amel çeşidi olmasındandır. Kezâ, amelin bu türlüsüne kimsenin muttalî olmamasından, bu amelin usûlünü öğrenip anlamanın ve buna devam etmenin pek müşkil oluşundandır.

Hulâsa, ulemâ ve evliyâ a’mâl-i kalbiyye’nin a’mâl-i zâhire’den büyük olduğunda müttefiktirler. İksâr-ı zikrullah (Çok zikir) edebilmek ve buna müvâzabet etmek (devamlı çalışmak) â’mâl-i kalbiyye ile meşgul olanların şanındandır. Zîra îman eksilir, çürür, mü’minin kalbi zamanla paslanır, zâyî olur. Bu sebeble îmanın her an yenilenmesi ve tazelenmesi ile me­muruz. Kalbi çürüyüp paslanmaktan muhâfazaya ve “Hakîkat-i insaniye”nin aslına ulaştırılmasına sebeb olacak olan hâdise  ancak iksâr-ı Zikrullah’tır. Bunun böyle olduğu Pey­gamber Efendimizin hadisleri ile sâbittir. Nitekim bunlardan birisinde Peygamber Efendimiz: “İmânınızı yenileyiniz. Na­sıl? Lâilâhe illallah kavlini çok söyleyerek”[1] buyurmuşlardır.

Kur’ân-ı Kerîm’de: “De ki: Ben kendim için Allah’ın dile­diğinden başka ne bir fâideyi celb etmeye, ne de bir zararı savmaya muktedir değilim”[2] buyruluyor. Bize tâlîmen, bi­zim aradan çıkmamıza işâreten Cenâb-ı Hakk Habîb-i Edîbine bu suretle ferman buyuruyor. Demek zarar ve fayda yönün­den insanın nefsi hiçbirşeye mâlik değildir. Ancak Cenâb-ı Hakk’ın murad buyurduğu şey olur. O halde insandaki bu enâniyet nedir? Cenâb-ı Hakk insanın zâhirini de bâtınını da, şirkin celîsini de hafisini de bilir. Mükâfât ve cezalandırması buna göredir.

İnsan yalnız evâmir’e tebeiyyetten kazanır zannetmeyiniz. Bir emre imtisâlden (uymaktan) üçyüz derece kazanılır. Derecât’ın arası Arz ile Semâ arası gibidir. Bir mekrûh-u nefs’e, sabır ve tahammülden altıyüz derece bir nehy’i sabredip işle­memekten, dokuzyüz derece ihsan buyrulur ki bu derecâtın mâbeyni de (arası) Arş ile Kürsî arası kadardır. Hulâsa, mü’min herşeyden kazanır. Fakat bu ecir onun niyetine kast ve him­metine göre olur[3].

[1] Râmûzü’l-Ehâdîs, s. 270.

[2] Â’raf, 7/188.

[3] Gülzâr-ı Saminî Sohbetler (6. Baskı), Hâce Osman Bedruddin Erzurumi, Hâcegân Vakfı Yayınları, Ankara 2025, Sohbet No:435, s.757.

Abdullah İbn-i Ömer Hazretleri rivâyet buyuruyorlar: “Birgün Efendimiz (sav) suâl buyurdular ki: O hangi ağaçtır ki yap­rağını dökmez ve aşılanmadıkça da meyvesini vermez. İşte o ağaç mü’mine ve mü ’min de o ağaca benzer [1]” Emr-i Peygamberîyi imtisâlen herkes birer ağaç söyledilerse de kabul buyrulmadı. Nihâyet, Zât-ı Risâletpenâhîlerinin emir buyur­ması istirham edildi. Bu ağacın hurma ağacı olduğu emir buy­ruldu. Evet hurma ağacı yaprağını dökmez. Ve meyve vermek için de aşıya muhtaçtır. Aşılanınca meyvesini âlâ verir. Kezâ mü’minin â’mâl-i sâlihâtı yaprağı mesâbesindedir ki, son nefsimize kadar devam eder ve ibâdât ve tâatin böyle nevi’ nevi’ ol­masının hikmeti de budur ki, nefsi birisinden usanırsa diğerine intikal eder. Ve bir de Rabbisinin emrine imtisâl etmediği bir zaman geçmeye ki, O’na her yüzden karîb ola.

Üçüncü bir hikmeti de, nefs birşeyle meşgul edilmezse mutlaka o insanı meşgul eder. Onun meşguliyeti ise muhak­kak Hakk’a muhâlefet, Dünyâ ve hevâya muvâfakattir. Na­maz, oruç, hac, zekât… Bunlar birer zamana mahsusdur. O va­kitler içerisinde edâ olunur. Fakat bâtınımızın â’mâl-i ise aleddevâmdır. Bununla âmil olabilmek için de insana mutlaka bir aşı lâzımdır. Bu aşı da bir mürebbi-i kâmil vasıtasıyla telkin olunan zikir ve fikirdir. Erkân ve adâb-ı tarîkate süluktür. Soh­bet ve muhabbettir. Bu aşı ki vuruldu, o mü’minden zaman za­man akvâl ve ahvâl-i hasene, huzûr, esrar’a ittilâ, müşâhede, mükâşefe. Ne bileyim, envâ-ı semere zuhûr eder. Ve “O güzel ağaç öyle ki Allah’ın izni ile boyuna yemiş verir” [2] sırrına o âdem mazhar olur. İşte bu veçhile batınî bir meşguliyet gerek­tir ki, nefsin elinden insan yakasını kurtarabilsin. Ve Şeytân’ın tasallutu olamayan ibâd-ı muhlisîn zümresine lâyık olabilsin [3].

[1] Râmûzu’l-Ehâdîs: 391.

[2] İbrâhim, 14/75.

[3] Gülzâr-ı Saminî Sohbetler (6. Baskı), Hâce Osman Bedruddin Erzurumi, Hâcegân Vakfı Yayınları, Ankara 2025, Sohbet No:476, s.862.