Sure-i İbrâhimde: “Görmedin mi Allah sana nasıl bir mesel îrad etmiştir? Güzel bir kelime, kökü sabit (ve sağlam) ve dal(lar)ı semâda olan bir ağaç gibidir. Ki o (ağaç) Rabbinin izniyle her zaman yemişini verir, durur. Allah insanlara (böyle) misâller îrad eder. Olur ki onlar çok iyi düşünüp, ibret alırlar”[1] buyruluyor. Hz. Allah bu âyet-i celîlesiyle Hubb-i Ezeliyy-i Rabbâniyesine ve o’nun âsâr ve semerâtına işaret buyuruyor. Evet, vücûd-ı insânî “Kalb”in, Kalb de o “Sırr-ı İlâhî”nin müstekarrıdır. (karargâh). Bu Sırr ve Hubb-i İlâhî’nin asl’ı, sâbittir ki, Sırr-ı İnsâniyededir. Ve fer’i semâya, belki tâ O Hazret’e müntehî’dir. Ve bu “Şecere-i muhabbet” her an, Rabb’in izni ile meyvesini verir. Gerek sâhibi ve gerekse mahlûkât-ı sâire bu meyveden istifâde ederler. Hz. Allah, insan’ı da işte bu kemâlin tahsil ve izhârı için bu âleme getirmiş­tir. Böyle Hakk da zâhir olmuştur.

“Ben bir gizli hazine idim…” Hâdis-i kudsî’sinin sırrı, Ehl-i Yakîn’e zâhirdir. Ve bu Ehl-i Yakîn’den Hz. Allah râzî olmuştur. Diğer mü’minler ve insanlar gerek bilsinler, gerek bilme­sinler; gerek inansınlar, gerek inanmasınlar, bunların sâyelerinde sâyelenirler… Doğrusu budur.

Şam’da, Şeyh Ahmed namındaki bir zâtin, yolda eşkıyâ tarafından malı gasbolunan Behram Mecûsî’ye tesellî için gidişi ve Behram’ın mukâbelesi mâlumdur. Ve Şeyh Ahmed’in vâkî teklifi ve cereyan eden muhâvere üzerine Behrâm’ın İslâmiyeti kabul edişi de mâlûm’dur. Behram Mecûsî Dîn-i İslâm’ı kabul eder etmez, Şeyh Ahmed biraz tefekkürle kendinden geçer ve bilâhare ayılır. Bu hâlinin esbâbını soran Behram’a der ki: “Hz. Allah’tan korktuğum için bayıldım. Zîra siz, bu ka­dar sene bu ateşe tapınırken, Cenâb-ı hak tevfîk buyurdu ve İslâmî kabul ettiniz. Acaba benim âkıbetim ne olacak? diye dü­şündüm ve Allah’ın korkusu ile bayıldım.”

Bunun üzerine Şeyh Ahmed’e mânen: “Bu Behrâm’a olan senin yüzündendir” diye tebşîr olunur ve bu sûretle müşârunileyh tesellî buyrulur.

[1] İbrahim, 14/24-25.

[2] Gülzâr-ı Saminî Sohbetler (6. Baskı), Hâce Osman Bedruddin Erzurumi, Hâcegân Vakfı Yayınları, Ankara 2025, Sohbet No:394, s.676.